Rốt cuộc thì Baku nằm ở châu Âu hay châu Á, khi nó cách thành phố đăng cai EURO gần nhất là Bucharest 2.600 km và cách nơi xa nhất, Sevilla, tới gần 6 nghìn km?
Về mặt địa lý, nó nằm ở châu Á, nhưng người dân ở đây luôn bảo, dù họ nói một thứ tiếng chẳng liên quan đến châu Âu, viết một thứ chữ không theo ngữ hệ Latin, nhưng vẫn tự nhận rằng, mình ở giữa Âu và Á. Hơn thế nữa, đây được coi là miền đất lửa, không chỉ vì dầu mỏ và khí đốt rất sẵn. Các dấu tích có niên đại hơn 500 nghìn năm trong một hang động ở Azerbaijan cho thấy, người tiền sử đã biết dùng lửa để sưởi ấm. Đấy chính là lần đầu tiên trong lịch sử, loài người đã sử dụng lửa cho cuộc sống của mình.
Baku, thủ đô của đất nước mà các quan hệ chính trị nằm ở châu Á (cụ thể hơn là vùng Trung Á) nhưng bóng đá lại thuộc về châu Âu này là một tập hợp của những kiến trúc đa dạng, với sự đồ sộ của những toà nhà từ thế kỉ 19 theo phong cách Âu, những kiến trúc hiện đại theo kiểu phô trương khiến người ta không khỏi trầm trồ, những nhà thờ Hồi giáo cổ kính và một trung tâm đô thị mới vô cùng tráng lệ, biểu tượng của sự giàu sang có được từ lợi nhuận từ dầu mỏ và khí đốt mà Azerbaijan khai thác từ biển Caspian. Và từ sự cởi mở của Azerbaijan, mà nhiều năm qua, Baku trở thành một điểm thú vị mới mà không ít người từ khắp nơi trên thế giới đến đây để thưởng thức sự đa dạng về văn hoá, trong khi thành phố đăng cai rất nhiều sự kiện văn hoá và thể thao lớn, như Liên hoan âm nhạc truyền hình châu Âu Eurovision 2012, chặng đua xe Công thức 1 chạy qua khu trung tâm thành phố được tổ chức từ năm 2017, trong khi sân vận động Olympic ở Baku đã diễn ra trận chung kết Europa League 2019 và sắp tới là 4 trận đấu của EURO 2020.
Với tỉ lệ tội phạm thấp, người dân nồng hậu và mến khách, khí hậu như Địa Trung Hải, những quán ăn ngon cùng các quán bar và hộp đêm, Baku khiến người ta đến rồi chẳng muốn quay về. Từng là thủ đô của một nước cộng hoà thuộc Liên Xô, Baku đã thay đổi nhanh chóng sau khi Azerbaijan độc lập vào năm 1991, khi những toà nhà được xây từ thời Stalin nhường chỗ cho những building chọc trời, các trung tâm thương mại và hành chính hiện đại. Nhưng những dãy phố theo kiểu kiến
Chúng ta sẽ đi những đâu ở Baku? Khu thành cổ Baku, một di sản của UNESCO, với cung điện Shirvanshah và tháp Trinh nữ, được xây từ thế kỉ 12 và 15, là một gợi ý tuyệt diệu, một ví dụ điển hình cho thấy nơi đây ngày xưa đã từng là một vùng đất giàu văn hoá thế nào. Đền thờ lửa Atesgah, nơi những người Ba Tư ngày xưa làm các lễ theo tôn giáo Zoroaster (Hoả giáo, thờ lửa-nơi này rất nhiều dầu mỏ và khí đốt mà). Cách trung tâm cổ chừng 20 phút đi bộ là đền thờ Hồi giáo Taza Pir, dù mới được hoàn thiện cách đây một thế kỉ, nhưng nó tuyệt đẹp. Rời những di tích cổ, ta có thể đi chợ Teze hay Yasin để hiểu cuộc sống nơi đây ra sao; đi dạo dọc đại lộ Baku, một con đường mới rất đẹp ngay trung tâm thành phố và bên bờ biển Caspian; cũng đừng quên rảo bộ trên những con phố nhỏ ở khu phố cổ; đi shopping trên phố Nizami, đặt theo tên của nhà thơ nổi tiếng Azerbaijan Nizami Ganjavi.
Và tiện nhắc đến những kiến trúc mới mẻ, 3 toà nhà to lớn tạo thành cái gọi là Tháp lửa chính là nơi dễ nhận ra nhất của Baku, bởi nó quá lớn, và đến đêm, hơn 10 nghìn bóng đèn LED toả sáng tạo ra một khung cảnh tuyệt đẹp. Buổi tối, Baku trở thành một nơi rực rỡ ánh đèn và đầy sức sống. Đấy là lúc ta nên đi ăn. Là một đất nước nằm giữa các châu lục và có sự giao thoa văn hoá, đồ ăn ở đây là một sự pha trộn hài hoà của rất nhiều nền ẩm thực, có nét Âu, nét Ấn, nét Thổ Nhĩ Kỳ, nét Trung Hoa và Trung Đông. Pilaf, cơm Azerbaijan, với cơm ăn cùng trái cây khô, là một đặc sản. Kebab của người Thổ Nhĩ có mặt trong hầu hết các menu. Qutab, một kiểu bánh nướng chảo (pancake), bên trong có thịt, rau hoặc bơ. Còn có dushbara tuyệt ngon, một dạng há cảo thịt khá giống với gyoza của người Nhật và các há cảo của người Nepal hay Bhutan! Bánh mì, trà kiểu Azerbaijan cũng rất thú vị.
Có mấy điều mà người nước ngoài đến Baku nói riêng và Azerbaijan nói chung cần nhớ, là đừng xì mũi trước mặt người Azerbaijan, như thế bị coi là thô lỗ; đừng nói xấu Tổng thống hay gia đình ông ấy; đừng nhắc đến Armenia, kẻ thù của Azerbaijan trong cuộc xung đột ở Nagorno-Karabakh; cũng đừng hôn nhau ở nơi công cộng, vì như thế là vô cùng bất lịch sự!
Baku, đôi khi cũng viết Baki hay Bakou, là thủ đô và thành phố lớn nhất của Azerbaijan, cũng như thành phố lớn nhất nằm bên bờ biển Caspi và vùng Kavkaz. Baku tọa lạc tại nơi có độ cao 28 mét dưới mực nước biển, khiến nó trở thành thủ đô thấp nhất thế giới và cũng là thành phố lớn nhất nằm dưới mực nước biển.
Sân Olympic ở Baku là nơi diễn ra 3 trận vòng bảng A Euro 2020. Đó là các trận của xứ Wales với Thuỵ Sĩ (20.00 ngày 12/6), xứ Wales với Thổ Nhĩ Kỳ (23.00 ngày 13/6) và Thuỵ Sĩ-Thổ Nhĩ Kỳ (23.00 ngày 23/6), cùng một trận tứ kết diễn ra ngày 3/7/2021.
Tác giả: Nhà báo Trương Anh Ngọc
