“Columbus: bốn chuyến hải hành” là một cuốn sách hay, chắc chắn thế, và tôi phải đọc tới hai lần để lĩnh hội tất cả những điều hay ho nhất ở trong đó. Những cảm nhận về cuốn sách được chia sẻ bởi nhà báo Trương Anh Ngọc.
Cuốn sách của tác giả Laurence Bergreen đã chắt lọc từ những tư liệu lịch sử, qua đó soi sáng hình ảnh của một con người đã gây ra rất nhiều tranh cãi trong 5 thế kỷ qua, Christopher Columbus (Cristoforo Colombo, 1452-1506).
Đấy là một người Ý chính gốc Genova, một nhà hàng hải vĩ đại ở thời của mình, thời đại mà một số quốc gia Châu Âu bước vào thời đại khám phá, với những hạm thuyền đi khắp đây đó để kiếm tìm những vùng đất mới.
Ẩn chứa sau những chuyến đi ấy là các tham vọng mở mang về lãnh thổ, về khai thác vàng và đá quý để đạt tới sự phồn thịnh, cũng như việc tìm các gia vị Châu Âu không có.
Từ một quan niệm sai lầm là cứ đi về phía Tây thì sẽ tới Trung Quốc hoặc Ấn Độ, Columbus và 4 chuyến đi của ông đã gặp một châu lục hoàn toàn mới chắn ngang đường họ ở phía chân trời.
Đấy không phải Trung Quốc hay Ấn Độ, đấy là Châu Mỹ (America), tiếc thay không được đặt tên theo người đầu tiên khám phá nó một cách có hệ thống là Columbus.
Châu Mỹ được đặt theo tên của Amerigo Vespucci, một đối thủ của Columbus, cũng là người Ý, do một sai sót về thông tin của một chuyên gia vẽ bản đồ người Đức sau khi Columbus qua đời (người cũng nghe theo Vespucci, muốn giảm bớt ảnh hưởng của Columbus trong lịch sử khám phá).
Tôi đã đọc một vài cuốn sách viết về Columbus, mỗi cuốn có một góc nhìn riêng về nhân vật lịch sử này. Nhưng cuốn này là hay nhất, vì đã vẽ lên nhiều khía cạnh về Columbus, một người giỏi giang vào thời kỳ đó.
Những câu chuyện cho thấy tham vọng, háo danh, tham lam, có cả những yếu tố về sự tàn bạo, người mà nhiều học giả sau này đã tố cáo Columbus là nhân vật đã thực hiện những vụ giết chóc đối với người da đỏ, đã biến họ thành những người nô lệ.
Trước Columbus, châu Mỹ là một thế giới khác, tất cả đều khác với Châu Âu về mọi mặt, từ nhân chủng học, văn hoá, lối sống, lịch sử, hệ động thực vật, và song song tồn tại với Châu Âu.
Sau Columbus, tất cả đã thay đổi không thể cưỡng được. Bệnh tật, các cuộc khai phá, giết chóc… đã diễn ra.
Nhưng tôi tin là nếu Columbus không sang đó, không làm điều đó, sẽ có những người khác làm, bởi thời đại khám phá và khai thác của giai đoạn đó là như thế, không khác được.
Tôi đã đến thăm nhà ông ở Genova, đã thăm mộ ông ở nhà thờ chính toà Sevilla, Tây Ban Nha, đã xem vài phim truyền hình về ông và các chuyến đi, đã đọc rất nhiều sử liệu về ông và thời đại của ông, và nhận ra rằng, dù thế nào đi nữa thì ông vẫn đi vào lịch sử với tư cách của một nhà thám hiểm đại tài, người tìm ra Châu Mỹ, mở ra những cuộc khai phá và cả chiến tranh trên đó, một con người phức tạp và hội tụ đủ các yếu tố tốt xấu tồn tại trong chính chúng ta.
Hãy đọc cuốn sách này, và cũng nên cám ơn thời mở cửa văn hoá có chọn lọc này, vì nhờ thế, độc giả ham tìm hiểu được đọc nhiều cuốn sách hay được dịch ra tiếng Việt, mở ra trước chúng ta một chân trời tri thức, giống như chính Columbus đã mở ra một thế giới mới, bằng những chuyến vượt biển của mình…
Columbus: Bốn Chuyến Hải Hành (1492-1504)
“Columbus của Laurence Bergreen hiện lên vô cùng ấn tượng, bí ẩn, táo bạo với sự hoang tưởng và tàn nhẫn. Nổi lên từ câu chuyện này, như một sự bổ sung quý giá cho những áng văn về Columbus, là một hình tượng đầy tính kinh ngạc với những khám phá về một người đàn ông có thể trở thành nhân vật chính trong bi kịch của Shakespeare.”
— Ian W Toll, The New York Times Book Review
Trong 5.000 năm lịch sử được ghi lại, Christopher Columbus là một trong các nhân vật gây nhiều tranh cãi nhất. Dưới ngòi bút của Bergreen, Columbus hiện lên vô cùng thú vị và gây sửng sốt, không hẳn là một người hùng khám phá ra châu Mỹ như cách người ta vẫn nhắc đến – mà là một người đàn ông xuất sắc, táo bạo, hoang tưởng, mâu thuẫn, tàn nhẫn và cũng vô cùng bất hạnh.
Columbus là một nhà thám hiểm có tầm nhìn, một thủy thủ mang trái tim loài sư tử, một hoa tiêu bậc thầy, người giải phóng các bộ lạc bị áp bức. Nhưng ông cũng chính là điềm báo của tội ác diệt chủng, nhân danh một Đấng cứu thế Kitô giáo, ông trở thành kẻ vĩ cuồng mắc kẹt trong tham vọng đế vương.
Tác giả Laurence Bergreen tốt nghiệp Đại học Harvard, là thành viên của các tổ chức PEN American, Hiệp hội Tác giả và là Ủy viên quản trị của Thư viện thành phố New York. Ông cũng được biết đến là một sử gia, nhà viết tiểu sư với nhiều tác phẩm được vinh danh.
Từ những ghi chép của Columbus và những người đồng hành, cùng nguồn tham khảo đa dạng đáng tin cậy, Bergreen đã thuật lại một cách đầy lôi cuốn bốn chuyến hải hành đầy biến động mà từ đó Columbus đã “vô tình” khám phá ra Tân Thế giới – châu Mỹ ngày nay.
Cuốn sách chia rõ ràng thành 4 phần gắn liền với bốn chuyến hải hành sóng gió của Columbus. Từ đó mang lại một cái nhìn đa chiều cho độc giả về Columbus (những tham vọng, công trạng cũng như những tội ác và mâu thuẫn trong tính cách của ông) và di sản mà ông để lại.
