Thời gian để sống và thời gian để chết – cái tên gợi lên những suy tư sâu sắc về ý nghĩa của sự tồn tại.
Trong bối cảnh Thế chiến II tàn khốc, Erich Maria Remarque đã vẽ nên bức tranh sống động về số phận con người, nơi tình yêu mãnh liệt và cái chết cận kề đan xen không rời. Câu chuyện về Ernst Graeber, một người lính Đức trẻ tuổi, không chỉ là hành trình tìm kiếm hạnh phúc giữa lằn ranh sinh tử mà còn là lời chất vấn day dứt: Chúng ta đã sống trọn vẹn với thời gian mình có chưa? Hãy cùng khám phá tuyệt tác này để cảm nhận sự mong manh và quý giá của cuộc đời.
Những nỗi ám ảnh từ ngòi bút của Erich Maria Remarque
Luôn có tâm trạng ám ảnh một cách khó tả khi đọc những tiểu thuyết của Erich Maria Remarque (1898-1970).
Đấy là những ám ảnh về thân phận của con người, những dằn vặt đau khổ trong lằn ranh giữa cuộc sống và cái chết, trong những nỗi day dứt về quyền được sống, quyền được yêu và quyền được làm con người đặt trong những hoàn cảnh đặc biệt của thời đại.
Đấy là những người lính trẻ trung chưa đầy tuổi 20 chết trên mặt trận ở Thế chiến thứ nhất, là những người lính trở về và dằn vặt, đau đớn vì những ám ảnh chiến tranh và vật vã trở lại với đời thường mà họ bị cưỡng ép phải từ bỏ để ra trận, là những đam mê và khao khát cháy bỏng được hạnh phúc, là những người tìm mọi cách để tồn tại và chạy trốn khỏi châu Âu đang bị phát xít Đức thôn tính, là những số phận của con người, ở đây là người Đức, trong Thế chiến II.
Nhà văn người Đức ấy cũng phải lưu vong ra nước ngoài để trốn tránh phát xít Đức, là một trong những tác gia mà tôi yêu thích nhất, và đã mua trọn bộ các tác phẩm của ông được dịch ra tiếng Việt. Trong đó “Thời gian để sống và thời gian để chết” (1954) là một trong những cuốn mà tôi thích nhất, cùng với “Khải hoàn môn” (1931) và “Đường về” (1931).
“Thời gian để sống và thời gian để chết”
Tôi đọc “Thời gian để sống và thời gian để chết” từ khoảng 30 năm trước, khi sách còn in trên giấy đen và đọc liền một mạch trong một ngày. Đơn giản là không thể bỏ sách xuống được, càng đọc càng ngấm trong một nỗi u hoài vì thương các nhân vật, vì sự kết thúc của họ trong một quãng thời gian khao khát yêu, khao khát sống, khao khát tự do và thoát khỏi khói lửa chiến tranh khi Thế chiến II sắp kết thúc, quân Đồng minh đã tràn vào nước Đức và bom đã rơi trên mảnh đất ấy.
Nhiều năm sau, khi sách ra bản đẹp giấy trắng hơn, tôi lại mua và đọc. Để rồi hiểu hơn nữa về chiến tranh từ một phía khác. Chúng ta đã quen nhìn nước Đức như kẻ gây hấn khơi mào Thế chiến II, đã quen đọc hoặc xem những gì tố cáo tội ác của chế độ phát xít đối với loài người, nhưng không phải ai cũng có thể nhìn được một bức tranh khác trong lòng nước Đức khi tiếng súng nổ trên các mặt trận.
Không phải người Đức nào cũng khát máu, không phải người Đức nào cũng yêu chiến tranh. Không phải người Đức nào cũng sung sướng cầm súng bắn vào đồng loại. Là người đã phải rời bỏ Tổ quốc chạy trốn, Remarque quá hiểu điều ấy và biết những thân phận ấy. Những tác phẩm của ông chính là những câu chuyện bi kịch về những người Đức như thế. Phải, trong chiến tranh, người dân ở bên nào cũng thế, đau khổ, mất mát và hứng chịu tất cả.
“Thời gian để sống và thời gian để chết” là câu chuyện về một anh lính về phép với gia đình ở Đức sau 2 năm ngoài chiến trường. Trên hành trình về nhà, anh chứng kiến rất nhiều điều đau lòng và đáng suy nghĩ về cuộc sống của người Đức khi chiến tranh đã đến gần nước Đức.
Khi anh trở về nhà, nhà anh đã tan hoang vì bị ném bom và không ai biết bố mẹ anh bây giờ đã tản cư về đâu. Anh gặp lại Elisabeth, con gái một người bác sĩ anh từng gặp, và trong cảnh nương tựa lẫn nhau, anh quyết làm đám cưới với cô để cô không bị đưa đến trại tập trung (làm vợ một quân nhân là đảm bảo được điều đó).
Hai tuần anh nghỉ phép là hai tuần anh sống trong hạnh phúc, với những ước mơ, hy vọng và khát khao một ngày tiếng súng ngừng vang để có hoà bình. Anh trở lại đơn vị với khát khao ấy, với ước vọng còn sống để có thể trở lại với Elisabeth vào một ngày bình yên, người có lẽ sẽ chờ anh cùng với một đứa trẻ mà anh là cha, chính là sự kết tinh của cái đêm cuối cùng họ bên nhau trước khi anh lên đường.
Điều đó đã không thể xảy ra, bởi chính những người Nga anh đã cứu trong một hành động phản chiến. Nhưng chiến tranh là thế, và anh “không cảm thấy viên đạn đã đi tới. Ngay trước mắt anh, bỗng là cỏ, một tán hoa kiều diễm, những cánh hoa xinh xắn, những nhuỵ hồng và những hình ảnh đó lớn dần, lớn dần, như anh đã từng trông thấy một lần không biết là vào lúc nào.
Cánh hoa nghiêng nghiêng toả khắp chân trời, nó lặng lẽ nở to, cảnh thanh bình đầm ấm của cái thế giới nhỏ nhoi đó chiếm lĩnh cả bầu trời, bông hoa đã biến thành cả vũ trụ – và mắt anh nhắm lại”…
“Thời gian để sống và thời gian để chết” không chỉ là một cuốn tiểu thuyết về chiến tranh, mà còn là một bài ca về sự sống, tình yêu và lòng nhân ái. Erich Maria Remarque đã để lại cho chúng ta một thông điệp bất diệt: hãy trân trọng từng giây phút được sống, bởi không ai biết khi nào thời gian để chết sẽ đến. Hãy đọc, cảm nhận và để cuốn sách này thôi thúc bạn sống ý nghĩa hơn mỗi ngày.
Đọc thêm:
- Review sách: Bố Già (The Godfather) – Mario Puzo
- 5 cuốn sách tâm linh hay nhất giúp bạn bình an và hạnh phúc
- 30 bài học vi diệu trích dẫn từ ‘Muôn kiếp nhân sinh 2’ làm thay đổi cuộc sống của bạn
