Buổi sáng Hà Nội dạo này thức dậy chậm hơn một chút. Không phải vì người ta lười, mà vì những con đường quen bỗng có thêm lằn dây, thêm biển báo, thêm vài vòng xe đi khác trước. Các buổi luyện tập cho A80 chưa phải là ngày trọng lễ, nhưng đã đủ để thành phố tự điều chỉnh nhịp thở. Người đi làm xuất phát sớm hơn, quán phở mở bếp từ khi trời còn vương sương, mấy cô chú bán hàng rong quen mặt khẽ dịch gánh ra chỗ ít vướng. Ai cũng có việc của mình, và ai cũng tìm cách để phần việc ấy không làm khó người khác.
Gần một chốt chặn, gánh xôi nóng thơm. Bà chủ quấn lại chiếc khăn nâu, tay thoăn thoắt bốc xôi, miệng dặn vài cậu lính trẻ ghé mua nhớ ăn cho no rồi hẵng tập. Bà chẳng nói điều gì to tát, chỉ thêm nửa miếng chả vào hộp, bảo là cho may mắn. Mấy chàng trai cười, chào bà một tiếng. Chuyện nhỏ, vậy mà ấm. Ở góc phố đối diện, anh chạy xe ôm công nghệ tắt ứng dụng vài phút, gọi cho khách dời chỗ hẹn. Anh nhắc nhẹ, hôm nay đường vòng, mình chịu khó đi sớm, để ai cũng kịp giờ. Với anh, yêu nước là bớt càu nhàu, nhường nhau một lối đi, và giữ cho ngày của người khác bớt rối.
Trên dải phân cách, hai đứa trẻ ôm cờ giấy, đứng cạnh mẹ. Mẹ bảo, hôm nay là một buổi học khác, không có bảng đen và phấn trắng, chỉ có tiếng bước chân đều đặn và những lá cờ treo thẳng hàng. “Yêu nước là gì hả mẹ?” Con hỏi. Mẹ đáp chậm, như cân từng chữ, là sang đường biết nắm tay nhau, là nhặt cái vỏ chai bỏ vào thùng, là học cho tử tế để sau này làm việc tử tế. Những định nghĩa giản dị, nhưng đi cùng người ta lâu hơn nhiều bài giảng thuộc lòng.
Một bác cựu chiến binh đứng nép bên gốc sấu, tay chống cây gậy đã bóng lên theo năm tháng. Bác nhìn các khối luyện tập lướt qua, mắt hiền. Bác kể, thời bác, yêu nước là xếp ba lô mà đi, có khi đi không biết ngày trở lại. Nay, yêu nước là ở nhà giữ nhà cho ra nhà, trồng mấy khóm hoa trước hiên, dạy cháu chào cờ cho thẳng, kể cho con cháu nghe về những người đã khuất mà giữ tiếng nói nhỏ nhẹ. Bác không so sánh thời nào hơn thời nào. Bác bảo, cách thể hiện khác, nhưng lòng thì cùng một mạch.
Có những người chẳng lên hình nhưng góp phần để ngày ấy tròn. Chị công nhân môi trường đẩy xe rác quanh phố, dừng lâu hơn ở mấy bồn cây. Chị bảo, hôm nay quét kỹ, mai kia đông, rác nhiều, mình làm trước phần mình cho nhẹ. Anh nhân viên trật tự đô thị kiên nhẫn giải thích, mong người đi đường chịu khó vòng lại, đừng đứng kín lối. Lời lẽ chừng mực, nụ cười vừa phải, ai cũng vội mà vẫn nhẹ được cho nhau một chút. Thành phố nhờ những người như thế mà gọn gàng, không cần nói nhiều.
Trong những khu tập thể cũ, cờ mới vừa được thay. Bà cụ tầng ba nhờ anh hàng xóm sang treo giúp, anh đứng lên chiếc ghế nhựa, căng nếp cờ cho phẳng. “Cho đẹp nhà, đẹp phố,” anh nói, giọng nhẹ như gió. Ở hành lang, mấy bác hàng xóm rủ nhau lau lại lan can, cất bớt đồ lặt vặt, để ngày ấy nhìn vào thấy gọn. Không ai giục ai, cũng không ai tranh phần với ai. Chẳng cần lớn tiếng yêu nước, mỗi người làm một đoạn nhỏ, cộng lại thành một bức tranh nhìn đã thấy yên.
Quán cà phê đầu ngõ sáng nay đông sinh viên. Nhóm bạn đang chia nhau khung giờ phát nước miễn phí ở những điểm chờ đông người. Các em dự trù số ly, số túi rác, bàn nhau cách giữ vệ sinh. “Tụi mình làm được chừng nào hay chừng đó,” một bạn nói, “không to tát, nhưng mong ai đi ngang cũng thấy nhẹ nhõm.” Lời nói mộc mạc, mắt trong veo. Ở tuổi các em, người ta thường thích ồn ào. Ấy vậy mà ngồi đây, chỉ nghe tiếng muỗng chạm vào ly thủy tinh, và những kế hoạch nhỏ mà rõ ràng.
Trên mạng, tin tức về tuyến đường điều tiết, giờ cấm, điểm gửi xe, được chia sẻ liên tục. Kèm theo đó là những lời nhắc nhau đi sớm, chọn tuyến khác, hay đơn giản là giữ bình tĩnh khi gặp tắc. Có bức ảnh chụp vội cảnh một bác tài mở cửa cho cụ già giữa dòng xe đông, nhận hàng nghìn lượt chia sẻ. Ở sau lớp màn hình, vẫn là người với người đối đãi nhau. Thứ lan truyền nhanh nhất, hóa ra không phải là lời khen chê, mà là cách cư xử tử tế.
Không chỉ ở Hà Nội. Một gia đình ở miền Trung sơn lại cổng, thay lá cờ đã bạc. Người con xa xứ đặt báo thức xem truyền hình trực tiếp, mong nghe lại tiếng hát quen thuộc vào buổi sớm ở quê mình. Khoảng cách địa lý làm người ta nhớ nhau hơn, và ngày lễ sắp tới như một cái cớ tốt để nhớ đúng cách. Người Việt vẫn vậy, ít nói nhưng nhớ dai, xa mấy cũng cứ tìm đường về với nhau bằng một việc làm nhỏ.
Thành phố có những khoảnh khắc đáng yêu. Một chị công chức ôm chồng hồ sơ, thấy một em bé lạc mẹ bèn dắt em vào chốt, nhờ loa gọi. Một anh thợ điện dừng lại bên cột cờ, chỉnh lại sợi dây cho đỡ rối. Một cô bán hàng nhắc khách cất xe gọn cho khỏi chắn lối người đi bộ. Những chuyện ấy khó mà kể hết. Nhưng chính chúng làm cho ngày thường trở nên đáng nhớ. Người ta bảo nước mạnh nhờ những điều lớn, điều đúng. Đúng. Nhưng nước cũng mạnh nhờ vô số điều nhỏ không tên, làm đều đặn, không phô trương.
Có thể ngày chính lễ sẽ là bầu trời thoáng, cờ bay, nhạc rộn ràng. Có thể trời mưa bất chợt, mọi người mở sẵn áo mưa mỏng. Dù thế nào, người dân đã chuẩn bị cho mình một tâm thế gọn ghẽ: đi đúng hướng dẫn, giữ nơi mình đứng sạch sẽ, nói vừa đủ, nhìn nhau với thiện cảm. Trước cả giờ phút ấy, họ đã kịp gửi cho nhau những điều rất nhỏ: đi sớm cho khỏi tắc, nhường nhau một lối, cúi xuống nhặt chiếc vỏ chai rơi cạnh gốc cây. Không ai hô hào gì, chỉ lặng lẽ làm cho thành phố gọn gàng và dễ chịu hơn.
Khi các khối luyện tập rời phố, hai bên đường lại rì rầm nhịp sống quen. Tiếng rao bánh khúc lẫn vào tiếng chuông xe đạp, chó con đuổi theo bóng nắng ngay dưới hiên. Người ta trở về với công việc của mình, nhưng câu chuyện sáng nay vẫn đọng lại. Không phải chuyện vĩ mô, mà là cảm giác nhẹ trong lòng khi thấy mình góp một tay để ngày mai của nhiều người đỡ mệt. Yêu nước đôi khi chỉ như vậy, không cần lời hứa hẹn, không cần những câu nói lớn. Chỉ cần biết phần mình làm tốt, biết nghĩ cho người đứng cạnh, biết đi chậm lại nửa bước khi cần.
Rồi cũng đến ngày cả nước nhìn về một nơi. Lúc ấy, ai ở đâu thì ở đó, làm tốt phần của mình. Người treo cờ thẳng, người giữ đường thông, người mở quán đúng giờ, người ở nhà bật tivi, gọi con lại đứng nghiêm khi bài hát quen vang lên. Mỗi việc nhỏ đặt đúng chỗ, tự nó lấp đầy khoảng cách giữa người với người. Khi lễ kết thúc, cờ sẽ được cất, đường sẽ thông, quán xá lại rộn, trẻ con lại chơi đùa. Nhưng điều còn lại là một thứ yên tâm khó gọi tên: hóa ra, chỉ cần đối đãi tử tế, chúng ta đã giữ được nhau, và giữ được đất nước theo cách bình dị nhất.
Menback.com
