Đây đều là những điều tích cực mà cha mẹ Việt nên học hỏi cha mẹ Mỹ để nuôi dạy con tốt hơn.
Tất nhiên không có cách nuôi dạy con nào tuyệt đối hoàn hảo và một đứa trẻ lớn lên có trở thành một người tốt có ích cho xã hội hay không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Và tất nhiên không phải cha mẹ Mỹ nào cũng biết cách dạy con tử tế. Tuy nhiên, phải khách quan mà nhận xét, cách dạy con của cha mẹ phương Tây nói chung và cha mẹ Mỹ nói riêng có nhiều điểm tiến bộ và tích cực mà cha mẹ Việt Nam chúng ta cần phải học hỏi để bổ sung vào những khiếm khuyết của cách nuôi dạy con của mình.
Cần phải nói trước một chút, đối với những bài viết so sánh như thế này, tôi thường nhận được những phản hồi theo kiểu ở đâu cũng có người này người khác, cha mẹ Mỹ đâu phải ai cũng tốt, cha mẹ Việt Nam đâu phải ai cũng lạc hậu mà sao lúc nào cũng phải ca ngợi cha mẹ Mỹ và dìm hàng cha mẹ Việt Nam. Tất nhiên, tôi không phủ nhận ở đâu cũng có this có that nhưng vấn đề là this và that cái nào phổ biến hơn cái nào. Cha mẹ Mỹ ở tầng lớp lao động cũng có nhiều người bạo hành con cái và không biết cách dạy con, và không phải đứa trẻ nào ở Mỹ cũng nên người nhưng nếu so sánh ở tằng lớp trung lưu trí thức thì phải công nhận rằng tư tưởng của cha mẹ Việt Nam vẫn còn cổ hủ và lạc hậu hơn nhiều so với cha mẹ Mỹ. Cuối cùng bài viết của tôi cũng chỉ là một tài liệu tham khảo cho các bậc cha mẹ, ai thấy đúng thì theo, ai không thích cũng không sao. Tôi không bảo đây là cách đúng nhất hoặc là duy nhất để làm cha làm mẹ. Quyền lựa chọn vẫn là ở các bạn.
Trước tiên, hãy dành thời gian đọc bài sự khác nhau giữa cha mẹ Việt và cha mẹ Mỹ. Và sau đây là 12 điều mà bất cứ người làm cha làm mẹ ở Việt Nam nào cũng cần phải tham khảo và áp dụng để con mình được nuôi dạy toàn diện hơn.
1. Dạy con sống có ích cho xã hội
Các bé học sinh tiểu học ở Mỹ khi hỏi về ước mơ cho tương lai đều có những suy nghĩ rất hồn nhiên và xuất phát từ mong ước đóng góp cho xã hội. Nghề được các bé trai chọn nhiều nhất là lính cứu hoả hoặc cảnh sát đó là những nghề được xem là mang lại trật tự an toàn cho xã hội và cứu giúp người khác. Còn các bé gái thì chọn làm y tá với mục đích chăm sóc và an ủi người bệnh. Đó là vì cha mẹ Mỹ không quan trọng lắm về địa vị xã hội của con mà quan trọng sự cống hiến xã hội.
Ở Việt Nam, khi hỏi các bé muốn làm gì phần lớn nếu không chọn làm doanh nhân, giám đốc thì cũng là người mẫu ca sĩ đơn giản vì đây là những ngành vừa có tiếng tăm địa vị vừa mang lại nhiều tiền bạc. Nếu con cái hồn nhiên lựa chọn nghề nào không không được nhiều tiền hoặc không có địa vị xã hội, cha mẹ chúng chắc sẽ tìm cách chỉnh đốn lại tư tưởng của con cái mình ngay lập tức vì những thứ mà cha mẹ Việt Nam kỳ vọng trong việc chọn nghề nghiệp cho tương lai ở con cái địa vị và tiền bạc chứ không phải cống hiến cho xã hội.
2. Dạy con sống giản dị về vật chất
Cha mẹ Mỹ không khuyến khích con ăn mặc hoặc sử dụng đồ đắt tiền khi còn đi học vì không muốn con cái mình có một khoảng cách về vật chất với bạn bè để ảnh hưởng tới sự đoàn kết. Hơn nữa, cha mẹ Mỹ không muốn cho con cái ỷ lại về sự giàu có của cha mẹ mình mà không chịu cố gắng. Họ thường dạy con cái mình không được tự hào hay khoe khoang những gì không phải do chính mình làm ra. Nếu cho con mang đồ vào lớp, cha mẹ Mỹ thường dặn con chia sẻ với các bạn.
Cha mẹ Việt Nam nếu có điều kiện hay sắm sửa cho con cái để nó nổi trội hơn bạn bè trong lớp để ngầm khoe cái giàu của mình và thường dặn con mình giữ cho kỹ, đừng cho bạn mượn chơi vì sợ mất hoặc hư. Nhiều bậc phụ huynh cho con cái đeo trang sức đắt tiền bất chấp nguy cơ con mình có thể bị trấn lột hoặc bắt cóc. Sự khoe mẽ vô lối đó tạo cho trẻ con sự ích kỷ và đánh giá con người qua vẻ bề ngoài.
3. Dạy con cư xử bình đẳng
Trong một đất nước tập trung nhiều chủng tộc và văn hóa như Mỹ, việc cư xử như thế nào cho đúng mực là điều hết sức cần thiết, nếu không muốn nói là quan trọng hàng đầu. Cha mẹ Mỹ dạy con lịch sự và lễ phép với tất cả mọi người không phân biệt chủng tộc, màu da, địa vị xã hội hay nghề nghiệp. Tôi để ý thấy cha mẹ người Việt dạy con lễ phép với ông bà, cô chú, bạn bè hoặc thầy cô, hoặc những người có vẻ ngoài giàu có sang trọng tức là những người có vai vế hoặc liên hệ mật thiết với mình nhưng ít khi rầy la con khi nó nói chuyện trống không với một bà bán hàng rong hoặc một người có bề ngoài lam lũ nghèo khổ. Rất ít đứa trẻ nào mua quà vặt biết nhận quà hoặc tiền thối bằng hai tay với người bán hàng ngoài cổng trường hoặc cảm ơn ông già bơm xe đạp sau khi bơm xe xong.
4. Quan tâm tới cảm xúc của con cái và trò chuyện với chúng
Cha mẹ Mỹ quan tâm nhất khi con đi học về là con đi học có vui không, có kết được bạn mới không và con học được những gì. Khi về nhà buổi tối, phụ huynh Mỹ thường bỏ thời gian ôn bài cùng con hoặc cùng chơi với con.
Trong khi đó cha mẹ Việt Nam quan tâm tới việc con được bao nhiêu điểm mười, có được cô khen hay không. Và thay vì dành thời gian bên con nhiều hơn, phụ huynh Việt Nam thể hiện sự quan tâm đến con cái bằng cách chở chúng tới những lớp học thêm được sắp xếp trên một thời khóa biểu dày đặc không còn chỗ trống.
Bạn nên đọc: 10 điều cha mẹ cần làm để nuôi dưỡng tâm hồn cho con trẻ
5. Dạy con cách giúp đỡ và chia sẻ
Điều quan trọng nhất của cha mẹ Mỹ là con mình hoà đồng và giúp đỡ được bạn bè. Thắng thua của các bé đối với phụ huynh Mỹ không quan trọng bằng nỗ lực của con mình và các mối quan hệ bạn bè mà con mình thiết lập được.
Điều cha mẹ Việt Nam sợ nhất là con mình thua bạn thua bè trong lớp. Tôi đã thấy nhiều ông bố bà mẹ so sánh dè bỉu con mình trước mặt bạn bè của nó chỉ vì bé thua bạn một điểm thậm chí chỉ là nửa điểm trong bài kiểm tra ở trường. Sự so sánh thái quá về thành tích này đánh mất sự trong sáng trong tình bạn của trẻ con và khiến chúng luôn có tâm lý ăn thua với nhau từng chút một.
6. Dạy con nhận lỗi và rút kinh nghiệm từ sai lầm
Cha mẹ Mỹ tạo điều kiện cho con phạm phải những sai lầm nho nhỏ và tập cho con tinh thần trách nhiệm cũng như hướng dẫn con cách khắc phục hậu quả. Ví dụ khi bé nghịch phá làm đổ ly nước hoặc làm vỡ chén đĩa, thay vì đánh con hoặc phạt con quỳ gối úp mặt vào tường nhưng lại đi dọn dẹp bãi chiến trường cho con, phụ huynh Mỹ thường phạt con bằng cách dọn dẹp hậu quả mình gây ra đồng thời qua đó hướng dẫn cho con cách làm việc nhà hoặc cách nhặt các mảnh vỡ như thế nào mà không bị đứt tay. Trong khi đó cha mẹ Việt Nam thường có khuynh hướng bảo bọc con để trẻ không phạm phải sai lầm và nếu khi trẻ sai thì lại phạt bằng những hình thức làm cho trẻ sợ mà chừa (đánh đòn, chửi mắng) nhưng lại giải quyết hậu quả giùm con.
7. Tôn trọng sự riêng tư của con cái
Cha mẹ Mỹ tôn trọng ý kiến và quyền riêng tư cá nhân của con cái. Họ sẵn sàng lắng nghe những gì con muốn nói và khuyến khích con cái nói lên ý kiến của mình chứ không áp đặt bắt con luôn phải tuyệt đối nghe theo sự sắp đặt của mình. Họ cũng không tự tiện lục lọi đồ đạc, cặp sách hoặc vào phòng con mà không xin phép. Trong khi đó rất nhiều cha mẹ Việt Nam vẫn cho mình cái quyền kiểm soát mọi thứ thuộc về con mình từ suy nghĩ, lựa chọn, quyết định lẫn đồ dùng cá nhân của con mình ngay khi con đã lớn.
8. Dạy con cách bảo vệ bản thân
Cha mẹ Mỹ bảo vệ con mình rất kỹ và dạy con mình tự bảo vệ bản thân trước những người lạ. Họ không để cho người khác tùy tiện đụng chạm hoặc trêu chọc con mình. Họ cũng không bắt con mình phải tuyệt đối nghe lời người lớn hoặc thầy cô mà luôn dạy con mình phải biết cảnh giác đối với người lạ. Họ dạy con cách phản ứng nếu bị người lớn chạm vào những chỗ nhạy cảm trên cơ thể cho dù người lớn đó là người thân, hàng xóm hay thậm chí là thầy cô trong trường.
Trong khi đó cha mẹ Việt Nam nhiều người vẫn để cho người lớn khác tự tiện hôn hít, nựng nịu, cấu véo, thậm chí nghịch ngợm chỗ kín của con mình bất chấp sự khó chịu hoặc hoảng sợ của đứa trẻ. Nhiều bậc phụ huynh đánh chửi con cái trước mặt người khác hoặc để những người khác góp phần vào việc dạy con của mình mà không hiểu rằng điều này ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý của con cái. Việc bắt buộc con cái phải răm rắp nghe lời thầy cô đã khiến nhiều học sinh bị giáo viên bạo hành hoặc lạm dụng tình dục trong suốt một thời gian dài mà cha mẹ không hề hay biết.
9. Khuyến khích con đặt câu hỏi và học từ nhiều nguồn khác nhau
Đối với cha mẹ Mỹ, không có điều gì là quá nhạy cảm mà con mình không thể biết hoặc không nên biết từ giới tính, tình dục, đến các vấn đề nóng bỏng thuộc về chính trị xã hội. Thay vì cấm con tìm hiểu hoặc lảng tránh những câu hỏi của con, phụ huynh Mỹ thường sẵn sàng giải thích cho con cái hiểu những thắc mắc của chúng tùy theo độ tuổi và trình độ hiểu biết của con mình. Họ hiểu rằng hơn tất cả, đây là trách nhiệm của cha mẹ chứ không phải là trách nhiệm của nhà trường hoặc xã hội. Hơn nữa họ cũng biết rằng trong thời đại thông tin rộng mở như ngày nay, việc né tránh những câu hỏi của con cái chỉ làm chúng tò mò hơn và tìm cách để tìm hiểu.
Cha mẹ Việt Nam muốn con cái tập trung học cho thật giỏi đạt thành tích tốt ở trường, đừng quan tâm tới những chuyện khác ngay cả những chuyện mà các bạn trẻ ai cũng phải trải qua như tình yêu, tình dục hay những vấn đề xã hội. Câu nói: “Con còn nhỏ lắm, lo học đi đừng nhiều chuyện!” gần như là câu nói cửa miệng của những bậc phụ huynh khi con cái thắc mắc điều gì mà họ không muốn trả lời. Dần dần thế hệ trẻ sẽ trở nên thờ ơ với những thứ mà đáng lẽ họ phải biết và chỉ chăm chăm học có bằng cấp để ra kiếm thật nhiều tiền.
10. Dạy con tinh thần trách nhiệm và tự lập
Cha mẹ Mỹ bắt con cái chia sẻ trách nhiệm trong gia đình như làm việc nhà, không phân trưởng thứ hay trai gái. Ở Mỹ rất hiếm có trường hợp cha mẹ thuê người giúp việc nhà hoặc làm hết tất cả mọi thứ mà con cái chỉ ngồi chơi. Từ nhỏ các bé đã được dạy cách giữ cho phòng riêng của mình được ngăn nắp, biết dọn giường và dọn dẹp đồ chơi sau khi chơi xong. Lớn hơn tí nữa, con cái được dạy cho cách phụ giúp cha mẹ nấu nướng, dọn dẹp và những việc lặt vặt khác trong nhà.
Ở tuổi trung học, các em được khuyến khích tìm công việc làm thêm nếu muốn có tiền tiêu vặt chứ không ngửa tay xin bố mẹ. Cha mẹ Việt Nam thường thiên vị con trai và con út khỏi phải làm gì cả, chỉ cần học thôi là đủ. Nhiều cậu con trai nhất là con trai út, được bố mẹ nuông chiều, anh chị cung phụng từ bé đến khi tốt nghiệp đại học ra đi làm cũng không thể tự nấu cho mình được bữa ăn đơn giản hoặc ủi cho mình bộ quần áo tươm tất.
11. Dạy con tính tự thân vận động và công tư phân minh
Cha mẹ Mỹ không tặng quà cho giáo viên để con mình được chiếu cố nâng đỡ về điểm số hoặc thành tích. Ở Mỹ không có ngày nhà giáo và nếu học sinh yêu thích một giáo viên nào đó của mình, các bé sẽ tự làm quà để tặng. Các món quà có giá trị về mặt vật chất hoặc tiền mặt là những thứ giáo viên không bao giờ chấp nhận.
Cha mẹ Việt Nam thường lợi dụng ngày 20-11 để tặng những món quà có giá trị thậm chí là tiền mặt để nhờ giáo viên quan tâm nâng đỡ con mình một cách công khai. Điều này tập cho trẻ thói quen từ nhỏ là dùng tiền bạc hoặc quà cáp để hối lộ. Đến khi lớn lên, chúng sẽ mặc nhiên giải quyết những vấn đề khác theo cách này nếu gặp khó khăn mà không cảm thấy áy náy chút gì trong lòng.
12. Dạy con yêu thương động vật và bảo vệ môi trường
Cha mẹ Mỹ dạy cho con cái yêu thương động vật từ nhỏ và đối xử với động vật một cách nhân hậu thân thiện. Người Mỹ rất thích nuôi chó mèo và coi chúng như người bạn trong nhà. Họ thường khuyến khích cho con mình nuôi một loại thú cưng nào đó để tập cho con có tinh thần trách nhiệm qua việc cho thú ăn, làm vệ sinh và chơi với thú cưng. Ngoài ra họ cũng thường khuyến khích con cái tìm hiểu khám phá thiên nhiên làm bạn với các loài động vật nhỏ như chim chóc, sóc, thỏ…Những hành động đối xử ác độc với động vật phần lớn sẽ bị phạt nặng.
Trong khi đó phụ huynh Việt Nam ít khi nào cho con cái tiếp xúc với thiên nhiên và các loài vật. Trong suy nghĩ của rất nhiều người Việt, hầu hết các loài động vật đều thuộc về hai nhóm: ăn được hoặc nguy hiểm nên phải giết chết. Chúng ta quên rằng tập cho trẻ tính yêu thương loài vật cũng là nuôi dưỡng tấm lòng nhân hậu của trẻ khi lớn lên. Một đứa trẻ không biết xót thương hoặc tìm cách giúp đỡ những con thú nhỏ bị nạn, khi lớn lên, chúng sẽ trở nên dửng dưng trước nỗi bất hạnh của đồng loại mình.
Như đã nói ở phần đầu, bài viết của tôi cũng chỉ là một tài liệu tham khảo cho các bậc cha mẹ, ai thấy đúng thì theo, ai không thích cũng không sao. Tôi không bảo đây là cách đúng nhất hoặc là duy nhất để làm cha làm mẹ. Quyền lựa chọn vẫn là ở các bạn.
Xem thêm:
- 4 kiểu cha mẹ đặc trưng và các kiểu con cái tương ứng
- 7 điều ‘xấu xí’ cha mẹ Việt vô tình dạy con
- Cha mẹ độc hại là gì? Biểu hiện và những kiểu cha mẹ độc hại
