Nghịch lý Stockdale: thích nghi và chúng ta sẽ không đếm ngày dài hay ngắn nữa

Người biết thích nghi theo kiểu “nghịch lý Stockdale” không đặt hy vọng vào mốc thời gian cụ thể vì niềm hy vọng kiểu này sẽ chết dần, chết mòn theo thời gian.

Nghịch lý Stockdale là gì?

“Nghịch lý Stockdale” là duy trì cùng lúc hai trạng thái cảm xúc đối lập nhau: vừa hy vọng vừa chấp nhận. Khi gặp nghịch lý, luôn tin rằng cuối cùng sẽ thoát ra. Đồng thời biết chấp nhận hiện tại theo cách ít thiệt hại nhất cả về thể chất lẫn tinh thần.

Nghịch lý Stockdale (Stockdale paradox) là khái niệm được tác giả Jim Collins phát triển trong cuốn sách kinh điển “Từ tốt đến vĩ đại” (“Good To Great”) của ông.

Stockdale là một tù nhân chiến tranh, bị giam cầm suốt 8 năm, và cuối cùng ông vẫn sống sót trở về, trong khi nhiều bạn tù của ông không có may mắn ấy. Khi ấy Jim Collins gặp Stockdale và hỏi về lý do tại sao ngài đô đốc có thể tồn tại trong suốt 8 năm khổ sở ròng rã:
– Tôi chưa bao giờ mất niềm tin vào việc sẽ được trả tự do. – Stockdale nói. Tôi cũng luôn lạc quan tin tưởng rằng mình sẽ không chỉ thoát được, mà còn chiến thắng để biến những trải nghiệm đau khổ thành một sự kiện quan trọng trong cuộc đời, mà nếu nhìn lại, tôi không muốn đánh đổi.
– Vậy những ai là người không thể sống sót để thoát ra khỏi nhà tù và trở về. – Jim Collins hỏi.
– Ồ, dễ biết lắm. – Stockdale cười và nói. Đó là những người lạc quan.
Câu trả lời làm cho Jim Collins vô cùng ngạc nhiên vì nó hoàn toàn trái ngược so với những gì ông ta vừa được nghe thấy từ vị tướng già.
– Những người lạc quan, – Tướng Stockdale tiếp tục, chính là những người sẽ nói: “Chúng ta sẽ được thả vào Giáng sinh”. Rồi Giáng sinh đến, Giáng sinh đi, họ lại nói: “Chúng ta sẽ được thả vào Lễ Phục sinh.” Rồi Phục sinh đến, Phục sinh đi họ vẫn không được thả. Sau đó lại Lễ Tạ ơn, rồi lại đến Giáng sinh nữa mà hi vọng của họ vẫn không trở thành hiện thực. Và rồi họ chết vì thất vọng và trái tim tan nát.
Thấy Jim Collins im lặng, vị tướng già lại nói tiếp:
– Anh biết đấy, đây là một bài học rất quan trọng. Anh không được lẫn lộn giữa niềm tin rằng mình sẽ chiến thắng, cái mà anh không bao giờ được để mất, với việc anh đồng thời phải đối diện với sự thật hiện tại, bất kể nó phũ phàng đến thế nào đi nữa.

Sách: Từ Tốt Đến Vĩ Đại – Jim Collins

Sách kinh tế bán chạy nhất tại Việt Nam.

~~130.000đ~~ – 83.500đ

Mua sách

Nghịch lý Stockdale và trạng thái của chúng ta

Những ngày này là phù hợp nhất để nói về nghịch lý Stockdale đối với cuộc sống của chúng ta.

Hy vọng sau 02 tuần gỡ giãn cách. Kéo dài tiếp 02 tuần. Hy vọng sau 02 tuần tiếp theo. Kéo dài 02 tuần nữa. Lại gia hạn niềm hy vọng rằng đây là 02 tuần cuối vì chờ đợi mệt mỏi quá rồi.

Người biết thích nghi theo kiểu “nghịch lý Stockdale” không đặt hy vọng vào mốc thời gian cụ thể 02 tuần hay 04 tuần. Vì niềm hy vọng kiểu này sẽ chết dần, chết mòn theo thời gian. Đến một lúc nào đó vượt ngưỡng, sức chịu đựng sẽ đầu hàng và niềm hy vọng cũng tắt theo.

Vậy vận dụng nghịch lý Stockdale trong tình huống này sẽ như thế nào? Như đã nói ở trên, cần duy trì một lúc 02 trạng thái cảm xúc đối lập.

Trạng thái thứ nhất

Luôn tin rằng covid rồi sẽ qua, nhưng không cố định một mốc nào cả. Trong tình huống bạn không kiểm soát được lấy 1% cơ hội, thì đặt hy vọng vào mốc cố định là một cách bắt đầu cho nỗi thất vọng. Covid rồi sẽ qua, thế là đủ. Khi nào hết giãn cách? Đừng nghĩ đến nó nữa, làm việc cần làm thôi.

Trạng thái thứ hai

Làm những việc hàng ngày cần phải làm. Duy trì một lịch biểu công việc có mục tiêu cụ thể. Mỗi người mỗi nghề, mỗi điều kiện để ra mục tiêu riêng. Phải có mục tiêu, dù đơn giản nhất. Ví dụ đặt mục tiêu chơi một môn thể thao không đối kháng trong nhà. Leo cầu thang (mệt không khác gì leo núi) 30 phút; tập bụng 30 phút… cứ lấy con số ra làm mục tiêu. Nói chung là vô cùng nhiều hoạt động, thể thao là ví dụ đơn giản nhất thôi. Dù hiện tại bi đát mấy thì cũng có cách để biết cách bình thường trong điều kiện bi đát. Ngày dài hay ngắn do cảm giác, cảm giác do mình tạo ra.

Nghịch lý Stockdale thời covid — Luôn tin rằng mọi thứ sẽ qua và tập trung vào việc cần phải làm.

Lấy một ví dụ rất hay khác.

“Chúng ta quyết tâm nghiền nát Hitler. Chúng ta không bao giờ thương thuyết với hắn. Chúng ta chiến đấu trên bờ. Chiến đấu dưới biển. Chiến đấu trên không. Cho đến khi, ơn Chúa, chúng ta nhất định quét sạch chúng”.

Đây là lời của thủ tướng Anh Churchill trong tình huống nguy nan lép vế với quân Đức ở thế chiến thứ 2. Lời tuyên thệ này thể hiện ý chí sắt đá của vị thủ tướng dị biệt cá tính này.

Và trạng thái thứ hai của ông: thực tế với hiện trạng bi đát. Ông viết: