Bạn đã bao giờ cảm thấy bị cuốn vào một cơn bão cảm xúc chỉ vì một lời nói vô tình, một ký ức cũ, hay một tình huống căng thẳng? Đó chính là những kích thích cảm xúc (emotional triggers) – những khoảnh khắc khiến bạn tức giận, lo âu, hoặc tự ti mà không rõ lý do.
Tin vui là bạn có thể học cách vượt qua cơn bão cảm xúc của mình với một công cụ đơn giản nhưng mạnh mẽ chính là viết lách. Hãy cùng Menback khám phá cách viết để có thể giúp bạn làm chủ cảm xúc, chữa lành những vết thương tâm lý, và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.
Những điểm chính:
- Viết về những kích hoạt cảm xúc có thể mang lại tác động tích cực đến sức khỏe tâm thần và thể chất.
- Nhận thức được ảnh hưởng cảm xúc của các sự kiện từ thời thơ ấu giúp điều chỉnh cảm xúc hiện tại.
- Một phương pháp đơn giản thực hiện ở mọi nơi có thể giúp bạn kiểm soát cảm xúc tốt hơn.
Kích thích cảm xúc là gì?
Kích thích cảm xúc là những sự kiện, lời nói, hay ký ức khơi dậy phản ứng cảm xúc mạnh mẽ, thường bắt nguồn từ những trải nghiệm chưa được xử lý trong quá khứ. Kích thích cảm xúc là kẻ thù vô hình trong tâm trí mà bạn không dễ dàng để nhận ra. Chẳng hạn:
- Một câu nhận xét từ sếp như “Cậu cần cố gắng hơn” khiến bạn cảm thấy bị xem thường, gợi lại ký ức bị so sánh với bạn bè thời đi học.
- Mùi nước hoa quen thuộc làm bạn nhớ đến một mối quan hệ đã tan vỡ, khiến bạn đột nhiên buồn bã.
- Một cuộc cãi vã nhỏ với người thân làm bạn bùng nổ tức giận, dù bình thường bạn rất điềm tĩnh.
Theo Tiến sĩ Lisa Firestone, nhà tâm lý học lâm sàng, những kích thích này thường liên quan đến những “vết thương cảm xúc” chưa được chữa lành. Nếu không được nhận diện và xử lý, chúng có thể khiến bạn phản ứng thái quá, làm tổn thương bản thân và các mối quan hệ xung quanh.
Viết lách: Vũ khí bí mật để làm chủ cảm xúc
Viết lách không chỉ là cách ghi lại suy nghĩ, mà còn là một phương pháp mạnh mẽ để hiểu rõ bản thân và làm dịu những cảm xúc hỗn loạn. Các nghiên cứu tâm lý học chỉ ra rằng viết lách mang lại những lợi ích đáng kinh ngạc:
- Làm rõ cảm xúc: Viết giúp bạn “nhìn” được cảm xúc của mình một cách khách quan, thay vì để chúng kiểm soát bạn.
- Giảm căng thẳng: Ghi lại những cảm xúc dồn nén giúp giảm mức cortisol, mang lại cảm giác nhẹ nhõm và bình yên.
- Tăng tự nhận thức: Viết lách giúp bạn khám phá nguồn gốc của những kích thích cảm xúc và hiểu cách chúng ảnh hưởng đến hành vi của bạn.
4 bước viết xuống để vượt qua cơn bão kích thích cảm xúc
Tiến sĩ Firestone gợi ý một phương pháp gọi là “viết tự do có ý thức” (conscious freewriting), giúp bạn đối mặt và xử lý cảm xúc một cách hiệu quả. Dưới đây là 4 bước thực tế mà Menback đã tổng hợp để giúp bạn vượt qua kích thích cảm xúc, dễ dàng áp dụng ngay cả khi bạn không quen viết lách:
Tạo không gian an toàn
Tìm một góc yên tĩnh, có thể là phòng riêng hoặc một quán cà phê quen thuộc. Chuẩn bị một cuốn sổ, điện thoại, hoặc laptop – bất kỳ thứ gì khiến bạn thoải mái. Hít thở sâu vài lần để thư giãn, rồi bắt đầu viết. Hãy tưởng tượng đây là không gian chỉ có bạn và chính bạn.
Viết tự do về cảm xúc của bạn
Khi cảm thấy bị kích thích – chẳng hạn, tức giận vì một cuộc tranh cãi với đồng nghiệp – hãy cầm bút và viết mọi thứ đang xuất hiện trong đầu. Đừng lo về ngữ pháp, chính tả, hay câu từ có hay không. Ví dụ:
“Mình thật sự bực mình vì Nam nói mình làm việc chậm. Mình cảm thấy như không được tôn trọng, giống như hồi nhỏ khi bố mẹ bảo mình không bằng anh chị em họ.”
Viết liên tục trong 5-10 phút, để mọi cảm xúc được tuôn ra mà không bị phán xét.
Đặt câu hỏi để đào sâu nguồn gốc
Sau khi viết tự do, đọc lại và tự hỏi: Điều gì trong tình huống này khiến mình phản ứng mạnh như vậy? Cảm xúc này có liên quan đến một ký ức hay trải nghiệm nào trong quá khứ không? Mình có thể làm gì ngay bây giờ để cảm thấy tốt hơn?
Viết câu trả lời cho những câu hỏi này. Chẳng hạn:
“Mình nhận ra mình nhạy cảm với lời phê bình vì hồi nhỏ, mình thường bị so sánh. Có lẽ mình cần nói chuyện thẳng thắn với Nam để hiểu ý anh ấy hơn.”
Kết thúc bằng lòng tự trắc ẩn
Hãy viết vài câu an ủi bản thân, như thể bạn đang nói với một người bạn thân. Ví dụ:
“Mình cảm thấy tổn thương, nhưng điều đó không có nghĩa mình không giỏi. Mình sẽ nghỉ ngơi một chút và thử nói chuyện với Nam vào ngày mai.”
Bước này giúp bạn khép lại quá trình viết lách với sự tích cực và lòng yêu thương dành cho chính mình.
Lợi ích lâu dài của viết lách
Thực hành viết lách đều đặn không chỉ giúp bạn vượt qua những kích thích cảm xúc trong khoảnh khắc, mà còn mang lại những thay đổi sâu sắc:
- Tăng khả năng phục hồi cảm xúc: Bạn sẽ học cách nhận diện và xử lý cảm xúc nhanh hơn, thay vì để chúng chi phối hành vi.
- Cải thiện giao tiếp và các mối quan hệ: Khi hiểu rõ cảm xúc của mình, bạn có thể giao tiếp một cách bình tĩnh và tránh những phản ứng thái quá.
- Nuôi dưỡng lòng tự trắc ẩn: Viết lách giúp bạn trở thành người bạn đồng hành của chính mình, thay vì tự chỉ trích hay phán xét.
Bắt đầu hành trình viết lách ngay hôm nay
Bạn không cần phải là một nhà văn tài ba hay có cuốn sổ đẹp để bắt đầu. Tất cả những gì bạn cần là một cây bút, một mẩu giấy, và sự sẵn sàng lắng nghe chính mình. Lần tới, khi bạn cảm thấy bị cuốn vào cơn bão cảm xúc – dù là tức giận vì một lời nói, buồn bã vì một ký ức, hay lo âu trước một thử thách – hãy thử ngồi xuống và viết. Đó có thể là bước đầu tiên để bạn vượt qua kích thích cảm xúc, tìm lại sự cân bằng và tự tin trong cuộc sống.
Menback hy vọng bài viết này sẽ truyền cảm hứng để bạn khám phá sức mạnh của viết lách, biến những khoảnh khắc khó khăn thành cơ hội để trưởng thành và yêu thương bản thân nhiều hơn!
Tài liệu tham khảo: Writing Your Way Through Emotional Triggers - Tiến sĩ Lisa Firestone, Psychology Today.
