Mấy tuần trước có bạn hỏi tôi, “làm sao để tự do hoàn toàn?” Thế là tôi hỏi lại ngay “thế có sợ chết ko?”
Bạn nghe xong cũng hơi rén, rồi đáp, “cũng có, nhưng không quá nhiều, nhưng không dám nghĩ tới”. Tôi lại bồi thêm, “thế có sợ tự do không?”. Một hồi lâu bạn đấy mới nắm được câu hỏi của tôi… vẫn chưa ra được câu trả lời!
Chúng ta khao khát tự do, nhưng hỏi có dám tự do không thì tôi nghĩ ít người trả lời mạnh dạn là ‘dám’ mà thực sự dứt khoát. Vì cơ bản sâu trong ta vẫn chưa khái quát hoàn toàn được rút cuộc ‘tự do’ là như thế nào.
Câu chuyện về một tù nhân
Xin kể 1 câu chuyện ngắn cho anh em nghe:
“Có 1 tù nhân, ông này phạm tội năm 35 tuổi, ở tù 20 năm do đi cướp ngân hàng và bắn trọng thương vài người. Khi ra tòa hỏi sao ổng lại đi cướp, ổng trả lời ngay, nhà tao cần tiền, con tao cần tiền để phẫu thuật. Quy chung cuộc đời của tao từ nhỏ đến năm 35 cực khổ vô đối, nên khi đến đường cùng, túng quá thì tao đi cướp thôi.
Ổng vào tù được 1 năm thì nghe tin con ổng mất, 2 năm sau đó thì mất liên lạc với vợ ổng luôn… Không bạn bè, không người thân…, ông cứ lầm lũi một mình trong tù.
Sống lâu ngày cũng quen, sinh hoạt đúng giờ, ăn uống có người lo, lao động bên tù Mỹ còn được tiền trợ cấp, đọc sách, xem phim, tập gym, đúng giờ đi ngủ! Nói chung, vô cùng nhàn hạ và gần như không có bất kỳ suy nghĩ gì.
Thấm thoát 20 năm cũng trôi qua, đang ăn ngon ngủ ngon thì nghe tin 1 tháng nữa mình được ra tù. Đáng lẽ phải mừng rỡ thì ông này bắt đầu mất ngủ và khó ăn liên tục những ngày sau đó.
Còn đúng 3 ngày nữa ra, cai ngục đi ngang phòng ổng thì thấy ổng ngồi trầm tư 1 góc phòng. Cai ngục cũng hay nói chuyện với ông này nên bảo vui “sắp ra, không mừng sao mà ủ rủ thế!”
Ông này ngập ngừng rồi đáp “nếu được ở lại luôn thì tốt quá… ông xin được cho tôi ở lại làm việc không… miễn sao vẫn còn sống trong đây là được!”
Cai ngục thấy lạ nên hỏi “ở ngoài mày được tự do hơn, đi khám phá, trải nghiệm thêm chứ… mày ở đây 20 năm rồi…! “
Và đây là khúc trả lời quan trọng nhất của ông tù nhân:
“Ở trong tù, tôi không có tự do nhưng đổi lại tôi có sự ổn định và an tâm.
Ngoài kia, có tự do nhưng mọi thứ luôn luôn bất ổn định và bất an!”
Xem thêm: Phẩm chất đàn ông và bài học lớn từ “Nhà tù Shawshank”
Bất ổn định – bản chất của sự tự do
Anh em nên ngẫm kỹ điều này: Sự tự do luôn đi song song với sự bất ổn định. Anh em không bao giờ tách được 2 cái ra riêng.
Trở lại câu hỏi đầu bài của tôi, “có dám tự do không”? Thì nó chính là “có dám đối diện với sự bất ổn định không?”
Bản chất, chính chúng ta cũng đang sống trong những ‘nhà tù’ do chính chúng ta tạo ra. Nó bao bọc chồng chéo lên nhau. Anh em luôn giữ chìa khóa bước ra, nhưng anh em không muốn ra, y hệt như ông tù nhân trên. Vì ở trong những nhà tù ấy, anh em thấy mình ‘ổn’ và an toàn!
Đôi lúc anh em thấy được một chút tự do, nhưng tất cả khái niệm tự do đấy chỉ loanh quanh trong trong những nhà tù đấy thôi! Chỉ khi có chuyện xảy đến rồi anh em mới thấy: liệu mình có thực sự ‘ổn’ không?!
Cái chết là một trong những điều bất ổn định của game đời. Khi chưa thực sự đối diện với sự bất ổn thì anh em sẽ còn nỗi sợ chết. Nó sẽ luôn giam cầm tự do đích thực của anh em.
Lâu lâu ở ngoài, tôi có hỏi trực tiếp vài người, có sợ chết không. Có người mạnh dạn bảo ‘không sợ’, nhưng trong ánh mắt họ vẫn phảng phất nỗi sợ chết rất rõ.
Khi anh em càng chấp nhận cái chết luôn có thể xảy ra với mình bất kỳ lúc nào, thì anh em đã tiến thêm 1 bước gần hơn với sự bất ổn định, càng quen thì tự do đích thực càng tiến gần đến với anh em.
Sợ bất ổn định nên sợ chết, từ sợ chết sẽ sinh ra tất cả những nỗi sợ khác trong game đời!
Anh em tham cũng vì sợ thiếu thốn, sợ chết!
Anh em sân si cũng vì sợ mất phần, sợ không được tôn trọng, sợ không còn sự thoải mái tiện nghi nữa!
Cả tộc Do Thái ngày xưa bị mất nước, rồi Đấng tối cao của họ bắt họ đi lưu dày, phiêu bạt trên sa mạc suốt mấy nghìn năm chỉ vì Đấng tối cao quá thương người Do thái. Vì chỉ khi đối diện trực tiếp với sự bất ổn định thì con người ta mới tìm ra được sự tự do tối thượng và sắp xếp lại được trật tự nội tâm bên trong mình.
Đức Phật trước cũng yêu cầu các đồ đệ đi khất thực, ngủ ở 1 nơi không quá 3 lần cũng vì cho các đồ đệ tìm thấy sự tự do đó, không bám víu vào đâu cả, vui vẻ đón nhận hoàn toàn những bất ổn của cuộc đời.
Game đời luôn bất ổn, nó đẹp, nó hoàn hảo vì nó luôn thay đổi! Anh em muốn được tự do đích thực hoàn toàn thì anh em phải hòa vào dòng chảy thay đổi đó. Đối diện và chấp nhận hoàn toàn với sự bất ổn luôn diễn ra.
Có thể ngày mai chúng ta sẽ chết, anh em cứ quán tưởng về điều đó mỗi khi thấy mình tham sân. Quán tưởng được thì ngay bây giờ, chẳng có gì là big deal cả. Tham thêm cũng chẳng làm gì, mà sân hận cũng chẳng làm gì!
Why so serious? Đúng không anh em?
Tái bút: Tôi không kêu anh em bỏ việc, bỏ vợ, bỏ con rồi đi khất thực đâu nhé… mỗi thời mỗi khác. Tự do của anh em, không ai can thiệp cả, nhưng tuyệt nhiên, tự do đó không nên ảnh hưởng đến người khác. Muốn gì thì phải sắp xếp mọi thứ cho đàng hoàng rồi hãy ra đường ngủ để cảm nhận tự do nhé!
Lời người biên tập: Liệu Bạn đã sẵn sàng để… Chết? và bạn có biết Đàn ông chưa ‘Độc lập’ thì đừng đòi ‘Tự do, Hạnh phúc’. Hãy tiếp tục khám phá và thấu hiểu điều này ở các bài viết được đính kèm để trở nên tốt hơn và tiến tới sự tự do nhé!
