Chuyện ăn mặc và 'hiệu ứng Diderot'

Bạn đã khi nào trải qua tình huống: mới mua một cái áo A, sau đó mua thêm cái quần B cho hợp với chiếc áo, hôm sau lại đi mua thêm đôi giày C để hợp với chiếc quần, rồi mua cái thắt lưng D để hợp màu với đồi giày, thậm chí sắm thêm cái đồng hồ E để hợp với tổng thể cả bộ quần áo… Bạn mua thêm một đống đồ chỉ vì chiếc áo ban đầu. Đó chính là hiệu ứng Diderot mà chúng ta sẽ cùng ‘chém gió’ với nhau ngày hôm nay.

Đây là chuyện tương tự của tôi

Tầm năm 2013, tôi được thằng bạn dẫn đến bác Haive (Sài gòn) để may chiếc quần tây lưng cao đầu tiên. Đấy cũng là lần đầu tôi được nghe về những khái niệm như bespoke (may đo/ đóng theo ni) và classic menswear (thời trang nam cổ điển) là như thế nào.

Tôi còn nhớ, đấy là chiếc quần màu đen, vải wool pha poly khá dày, lưng cao, không ly, không đĩa và có cuff. Tôi chỉ chọn màu, còn về kỹ thuật và chi tiết quần thì do bác Haive quyết định. Cảm giác khi mặc nó là rất thích thú vì lần đầu tiên trong đời tôi không phải mang dây nịt mà quần vẫn vừa vặn và làm tôi trông cao ráo hẳn.

Vài tháng sau đó, tôi lại phát hiện ra những đôi giày VNXK đang có của tôi lại trông không hợp với quần Haive chút nào. Thế là thằng bạn trên, lại tiếp tục dẫn qua Bác Ngọc (Sài gòn) để đóng riêng 1 đôi giày theo đúng số đo chân tôi; nếu không quá nghiêm khắc về ngôn từ thì đấy cũng tạm gọi là đôi giày “bespoke” đầu đời của tôi.

Từ 1 chiếc quần tây lưng cao với ly thẳng tấp, tôi phát sinh ngay thêm 1 đôi giày sau đó. Không lâu sau đó thì tôi lại nhu cầu đổi xe để trông phù hợp với đồ đang mặc. Sau gần 3-4 năm quay quần với thế giới ăn mặc cổ điển thì tôi mới phát hiện ra mình đã bị “hiệu ứng Diderot” rất nặng.

menback — Nhẽ lại phải mua thêm cái xe đạp @@

Hiệu ứng Diderot và chuyện mặc đẹp?

Bạn muốn hiểu chi tiết về “hiệu ứng Diderot” thì nên google, nhưng cốt lõi của hiệu ứng là khi bạn sở hữu 1 món đồ mới (A) thì tự nhiên tâm lý ngay sau đó bạn sẽ phát sinh nhu cầu những món khác (B, C, D… Z) để đi phù hợp với món A, giống như ví dụ đầu bài và câu chuyện trên của tôi.

Vấn đề là 80% những món B, C, D kèm theo lại thuộc “nhóm không quá cần thiết” để mua thêm.

Diderot là nhà triết học người Pháp, gọi tắt là Anh Di, 1 trong 2 người đã biên tập cuốn bách khoa đầu tiên trên thế giới mang tên “Encyclopédie” (1751) – từ điển lý giải chi tiết về Khoa học, Nghệ thuật và Thủ công.

Hiệu ứng Diderot và chuyện mặc đẹp? — Đây là anh Di (còn chiếc áo đỏ thì tôi không chắc).

Tuy là triết gia lớn nhưng anh Di vẫn sống khá nghèo khó. Mãi đến tận năm 57 vẫn đang đói thối mồm; thì may mắn sao, nữ hoàng Nga nghe nói về tài năng của Anh Di nên đã đề nghị mua lại toàn bộ thư viện của anh… nên một phát, Anh Di lên ngay mức sống đại gia thời đấy.

Đã tầm đại gia, nên Anh Di quất ngay 1 cái áo choàng mới màu đỏ tươi cực xịn để đi bát phố cho oách. Khi về nhà với chiếc áo choàng đỏ, anh chợt nhận ra chiếc áo lại vô cùng lạc lõng giữa những vật dụng tầm thường trong nhà. Thế là anh Di thay luôn cái thảm mới, chiếc gương mới rồi dần dần thay luôn hết căn nhà… chỉ vì 1 chiếc áo.

Hành vi mua sắm theo cảm hứng này được biết đến với tên gọi hiệu ứng Diderot. Theo trải nghiệm cá nhân tôi, hiệu ứng Diderot sẽ chẳng ảnh hưởng gì nếu bạn đủ điều kiện để trải nghiệm tất cả, dù có thể mọi quyết định mua sắm đều rất cảm tính.

Còn ngược lại, bạn sẽ rất khó hạnh phúc khi luôn trong tâm trạng thôi thúc mua thêm những thứ thực sự không cần thiết.

Đến giờ, lâu lâu tôi vẫn bị “hiệu ứng Diderot” chi phối nhưng tôi vẫn quyết định nuông chiều sự cảm tính của mình một tý.

Trong hình là một ví dụ về 2 chiếc overcoat mới của tôi vừa tậu cho Đông năm nay. Về cơ bản thì khí hậu nơi tôi sống thì không quá cần thiết để diện overcoat… nhưng do tôi thích thì tôi trải nghiệm thôi.