'Diana sau khi tắm' của Francois Boucher - Kiệt tác nghệ thuật Rococo

Đây là một kiệt tác của trào lưu Rococo, bức tranh “Diana sau khi tắm” của danh họa Francois Boucher, người thầy của Jean-Honoré Fragonard.

Có vô vàn kiệt tác của nhân loại được trưng bày trong bảo tàng Louvre ở Paris, Pháp, và để viết về những tác phẩm yêu thích nhất có lẽ sẽ mất nhiều năm. Nhưng có những kiệt tác phải ngắm nhiều lần, thậm chí viết nhiều lần về nó mà không cảm thấy chán. “Diana sau khi tắm” của danh hoạ Pháp thế kỷ 18 Francois Boucher (1703-1770) là một bức tranh như thế, mỗi lần thăm Louvre, tôi lại ngắm nó và luôn có những cảm xúc mới mẻ trỗi dậy, như bây giờ khi viết về nó.

“Diana sau khi tắm”, một kiệt tác vẽ năm 1742 của Boucher, thể hiện nữ thần săn bắn và Mặt trăng Diana của thần thoại La Mã trong một bối cảnh hoàn toàn khác. Nhiều hoạ sĩ vẽ nàng trong khi đang đi săn, cung tên khoác ở vai, và tháp tùng nàng là một con nai hoặc một vài chú chó săn.

Có những người đã vẽ nàng mạnh mẽ, thậm chí cơ bắp và đầy yếu tố sức mạnh. Nhưng Boucher lại vẽ nàng sau khi tắm, một nàng tiên là thị nữ đi hầu đang ngồi cạnh nàng, cả hai đều khoả thân trong ánh sáng rất đẹp chiếu sáng khu rừng của một ngày tuyệt diệu, với màu của da thịt, của cây cối, của tấm thảm màu xanh mà nàng ngồi lên, tạo thành một sự phối hợp hoàn hảo về bố cục, về màu sắc trong sáng và tạo nên những cảm giác khoan khoái lạ lùng.

Boucher là một trong những hoạ sĩ tiêu biểu nhất của trường phái Rococo, bắt nguồn từ trào lưu Baroque. Nhưng khác với Baroque luôn nhấn mạnh đến những yếu tố hoành tráng, mạnh mẽ, hướng đến cảm xúc dữ dội nhờ cách thể hiện về màu sắc, hình khối và chủ đề, Rococo nhẹ nhàng hơn, gắn kết với thiên nhiên, với những màu sắc nhẹ nhàng, tươi sáng, những cảm xúc vui tươi và đặc biệt thích nhắc đến thanh xuân, tuổi trẻ.

Diana của Boucher là như thế, trong hình dáng của một thiếu nữ trẻ trung vừa tắm xong, với phần chân của nữ tì và chân của Diana cùng với tư thế của nàng tạo thành một đường chéo cân xứng chia đôi bức tranh. Phối màu và cách thực hiện ánh sáng của Boucher, một kỹ năng bậc thầy của ông, khiến tất cả tập trung vào cơ thể và khuôn mặt Diana, trong sự thanh thản của nàng.

Boucher không quên tô điểm thêm những nét để khẳng định đấy không chỉ là một trinh nữ bình thường. Trên mái tóc của nàng có một hình trăng khuyết, dấu hiệu của nữ thần Mặt trăng. Bên trái nàng là một bó tên và xa xa trong bức ảnh, con chó săn của nàng đang uống nước bên dòng suối. Có nhà phê bình nghệ thuật đã viết rằng, trông nàng thư thái như thế sau khi tắm có lẽ là vì nàng đang hài lòng sau một chuyến đi săn.

Có một câu chuyện liên quan đến việc Diana tắm là chàng thợ săn Actaeon. Rất giỏi trong việc đi săn và từng khiến Diana tức giận vì khoe khoang rằng chàng săn bắn siêu hơn nàng, Actaeon còn mắc một tội tày đình: từng nhìn trộm Diana tắm. Diana đã trả thù bằng cách biến chàng thành một con hươu.

Câu chuyện ẩn giấu ở đây phải chăng chính là bạn có thể từ người đi săn thành một kẻ bị săn đuổi chỉ vì những sai lầm của bạn, nhất là với một người phụ nữ mạnh mẽ, cá tính, thậm chí tàn bạo? Actaeon bị chính đàn chó săn của mình cắn xé và cái chết ghê rợn của chàng là một câu chuyện buồn.

Phải chăng Boucher vẽ nàng sau khi nàng thực hiện xong cuộc trả thù, gương mặt của nàng thật nhẹ nhõm? Đó chỉ là một câu hỏi suy diễn liên quan đến cái chết của Actaeon, nhưng bản thân nó đã cung cấp thêm thông tin cho bức tranh của Boucher, một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, người sau đó trở thành Hiệu trưởng Viện hội hoạ và điêu khắc hoàng gia Pháp và là hoạ sĩ cung đình của Vua Louis XV (1710-1774), một ông vua sống rất xa hoa, thời thượng, thích săn bắn, ca hát, hội hè, thiên nhiên.

Thế kỷ 18 là thế kỷ bản lề của những cuộc cách mạng, của ánh sáng tri thức, nhưng cũng là một thế kỷ của nghệ thuật và những khái niệm về thẩm mỹ. Những bức tranh của Boucher phản ánh thẩm mỹ của Louis XV và giới quý tộc ngày ấy, và Diana phản ánh đúng hình tượng của người phụ nữ lý tưởng trong thời đại Louis XV, vừa gợi tình, vừa đẹp theo nghĩa tâm hồn, hoà mình trong một thiên nhiên đẹp đẽ.

Không ngạc nhiên khi bức tranh được ca ngợi và truyền cảm hứng cho nhiều hoạ sĩ khác đương thời và sau đó vẽ phụ nữ khoả thân, như Edouard Manet hay Fantin-Latour.

Danh hoạ Auguste Renoir không giấu giếm sự ngưỡng mộ với Boucher và tác phẩm: