Việc các CLB tách ra thành lập giải đấu mới đã từng có tiền lệ

Lịch sử từng chứng kiến một giải đấu ra đời vì lí do thương mại. Việc European Super League ra đời không phải là lần đầu tiên trong lịch sử có một giải đấu ra đời với mục đích kiếm nhiều tiền hơn giải đấu sẵn có.

Đó chính là Ngoại hạng Anh – Premier League.

Trước khi bắt đầu, các bạn hãy lưu ý: “Giải VĐQG Anh đổi tên từ Division 1 thành Premier League” là sai về bản chất nhé.

Bối cảnh ra đời giải Ngoại hạng Anh – Premier League

Sau thập niên 70 và đầu 80 cực kì thành công ở sân chơi châu lục, bóng đá Anh lâm vào tình trạng suy thoái, SVĐ xuống cấp, trang thiết bị nghèo nàn, nạn hooligan tràn lan, bóng đá Anh còn bị cấm tham dự cúp châu Âu sau thảm hoạ Heysel năm 1985.

Giải đấu đã bị tụt lại sau Serie A và La Liga, chứng kiến khá nhiều ngôi sao rời Anh để gia nhập các CLB nước ngoài.

Làm thế nào để đuổi kịp các giải đấu kia? Tất nhiên điều đầu tiên chính là Tiền đâu!

Tổ chức điều hành hệ thống các giải đấu bóng đá Anh – Football League – vốn thành lập từ tận năm 1888 đã khá ì ạch và không thể theo kịp tình hình thời đại.

Cần nói rõ rằng, điều hành hệ thống giải là Football League chứ không phải Liên đoàn bóng đá Anh FA.

Những năm 1980, các CLB Anh cũng dần chuyển mình từ CLB thể thao đơn thuần sang mô hình kinh doanh thương mại.

Manchester United, Arsenal, Tottenham là những người tiên phong trong công cuộc chuyển mình này. Điều đó đã dẫn tới các CLB hàng đầu muốn gia tăng sức mạnh và doanh thu cho mình.

Các đội bóng chơi ở Division 1 (lúc đó là hạng cao nhất nước Anh) đe doạ sẽ rời khỏi Football League nếu như không được tăng quyền lực biểu quyết và ưu đãi về tài chính so với các CLB khác. Họ đã thành công trong việc chiếm đến 50% doanh thu từ quảng cáo, tài trợ và bản quyền của Football League trong năm 1986.

Mọi thứ chưa dừng lại ở đó, họ yêu cầu các đài truyền hình phải trả nhiều tiền bản quyền hơn. Kết quả là từ 6.3 triệu bảng cho 2 năm tiền bản quyền truyền hình năm 1986 tăng vọt lên 44 triệu cho 4 năm, và dĩ nhiên, các CLB hàng đầu giờ đây chiếm đến 75% doanh thu.

Theo tính toán, trung bình mỗi đội ở hạng đấu cao nhất Division 1 nhận 600,000 bảng tiền bản quyền năm 1988, gấp 12 lần so với năm 1986 và 24 lần so với quãng thời gian trước đó.

Sở dĩ có sự chênh lệch như vậy là do khi thương thảo cho bản hợp đồng mới năm 1988, 10 CLB hàng đầu của giải đấu đe doạ rời giải lập nên 1 giải “Super League” trên cả Division 1 của Football League.

Đến đầu những năm 1990, các đội bóng này đã góp được khoản kinh phí để nâng cấp hạ tầng, SVĐ, đồng nghĩa với việc doanh thu sẽ tăng, các CLB này lại tiếp tục đe doạ.

Một cuộc gặp mặt diễn ra giữa đài London Weekend Television và 5 CLB hàng đầu lúc bấy giờ là Man Utd, Liverpool, Tottenham, Arsenal và Everton. Họ đồng ý rằng cần có 1 giải đấu mới có thể đem lại nhiều tiền hơn, tương xứng với những gì họ xứng đáng được hưởng.

Lúc ấy, FA cũng đang xích mích với Football League, nhân cơ hội này muốn làm suy yếu Football League và hệ quả là năm 1991, FA ra 1 bản báo cáo ủng hộ cho kế hoạch về 1 giải đấu mới.

Hơn cả Hạng 1 – là Ngoại hạng (Premier League).

Cuối mùa 1990/91, 1 bản kế hoạch chi tiết về giải đấu mang tên Premier League được công bố.

Giải đấu mới không thuộc Football League nữa, cũng độc lập hoàn toàn với FA, được điều hành bởi 1 công ty trách nhiệm hữu hạn mang tên Premier League Limited. Công ty này sẽ đứng ra đại diện thương thảo bản quyền và tài trợ cho giải đấu.

Kết quả là nó hấp dẫn đến nỗi, ITV (mẹ của London Weekend Television) tuy là bên khởi nguồn ý tưởng nhưng lại bị mất bản quyền truyền hình vào tay của Sky, vì mức giá của Sky là khoảng 250 triệu bảng cho 5 mùa giải, vượt xa con số 200 triệu bảng của ITV đưa ra.

Chiều ngược lại, Premier League về sau cũng là 1 cú hích đột phá cực mạnh cho chính Sky.

Rõ ràng, tiền bản quyền của giải đấu mới này gấp 5 lần tiền bản quyền năm 1988!

Năm 1992, các CLB sẽ chơi ở Division 1 1992/93 (19 đội + 3 đội lên hạng từ Div 2) đồng loạt rút khỏi Football League, tham dự vào giải đấu mới được thành lập là Premier League, đẩy hạng đấu cao nhất của Football League là Division 1 xuống phía dưới trong Thang hệ thống bóng đá Anh.

Division 1 không còn đội nào khác, dĩ nhiên phải đẩy các đội ở Division 2 lên, và từ Division 3 đẩy lên Division 2.

Premier League trở thành giải VĐQG của Anh, cho ra đời chiếc cúp mới với hình Sư tử.

Division 1 vẫn giữ chiếc cúp cũ, nhưng chiếc cúp này từ mùa 1992/93 trở đi chỉ còn là chiếc cúp hạng 2 chứ không còn là chiếc cúp VĐQG như trước đó.

Và sau này, kết quả như thế nào mọi người cũng đã rõ, Premier League trở thành giải VĐQG hấp dẫn nhất và doanh thu cao nhất trên thế giới, vượt xa 2 giải đấu từng qua mặt họ rất xa là Serie A và La Liga.

Điều hành và quản lý giải đấu.

Hiện tại, điều hành và quản lý các giải đấu chuyên nghiệp của Anh như sau:

1. Premier League: Premier League Limited
2. Championship, League 1, League 2: Football League
3. Nation League, National League North, National League South: Nation League

Vì thế, có một vài điều thú vị như này:

• FA không điều hành giải, mà như 1 quan toà đứng ngoài phân xử về mặt chuyên môn, từ ra luật, xử phạt đến cung cấp người điều hành chuyên môn bóng đá thuần tuý.
• League Cup là giải đấu cho các đội từ Premier League đến League 2, do Football League tổ chức, nên còn gọi là English Football League Cup (EFL Cup), gọi tắt là League Cup nên chúng ta vẫn dịch chay là Cúp Liên đoàn (League = Liên đoàn), dù thiệt sự ý nghĩa từ League ở đây hơi khác chút. (Carabao, Carling là tên nhà tài trợ).

Điều đó đã lý giải tại sao, bản chất giữa việc Premier League ra đời và việc cúp C1 cũ (European Cup) đổi thương hiệu sang Champions League là hoàn toàn khác nhau.

European Cup hay Champions League cũng vẫn là của UEFA tổ chức, vẫn là giải đấu đó, còn Premier League là 1 giải đấu mới, không phải của FA mà cũng không thuộc về Football League.

Giải bóng đá Ngoại hạng Anh, thường được biết đến với tên gọi English Premier League hoặc EPL, là hạng đấu cao nhất của hệ thống các giải bóng đá ở Anh. Gồm 20 câu lạc bộ, giải đấu sử dụng hệ thống thăng hạng và xuống hạng với English Football League. (Wikipedia)

–

TẠP CHÍ MENBACK