Bức “Tiếng thét” của danh họa Edvard Munch có lẽ là một bức tranh thể hiện rõ thế giới mà chúng ta đang sống trong đó. Có những tiếng thét ở trong lòng, có những tiếng thét trên đường phố, có những tiếng thét trên các không gian ảo…
Tiếng thét của Edvard Munch
Thường thì tôi rất thích những bức tranh đem lại cảm giác thư thái, vui vẻ, bình yên. Nhưng có một bức tranh gây stress tôi lại rất ấn tượng, bức “Tiếng thét” của danh hoạ người Na Uy Edvard Munch (1863-1944). Bức tranh ấy tôi từng xem trên báo, trên tivi, thấy hình bóng của nó qua series phim kinh dị “Scream” mà phần đầu tôi xem ở bên Singapore cách đây hơn 20 năm và đã thấy rờn rợn rồi. Nhưng đến khi được xem bức tranh thật (1 trong những phiên bản của nó) trong bảo tàng Evard Munch ở Oslo mấy năm trước thì mới thấy thực sự rùng mình.
Đấy là bức tranh vẽ một người như sinh vật lạ không rõ giới tính, không có tai, đang đau đớn ôm lấy đầu và hét lên, trong một buổi hoàng hôn mà ánh đỏ phía sau loằng ngoằng như những vệt máu trên bầu trời rực lửa. Trên cây cầu mà người hét ấy đang đứng, có hai người đang tiến lại, trông rất bình thường như không có gì xảy ra cả. Điều gì đã khiến người đó hét, hét để cảnh báo điều gì, hay vì người đó đang sợ hãi, và nếu thế, sợ hãi cái gì, hay là sợ hãi chính chúng ta, những người đang nhìn vào bức tranh? Và liệu chính Munch, người hoạ sĩ nổi tiếng nhờ bức tranh vẽ năm 1893 này, có vấn đề gì về tâm thần không?
Về sau, Munch viết về nguồn cảm hứng đã khiến ông vẽ bức tranh: “Tôi đang đi cùng với hai người bạn thì mặt trời lặn xuống. Bầu trời đột nhiên chuyển sang màu máu. Tôi dừng lại, cảm thấy kiệt sức và dựa vào lan can. Có máu và những lưỡi lửa phía trên màu xanh đen của vịnh nước và thành phố. Bạn tôi vẫn bước tiếp, nhưng tôi đứng đó, run rẩy vì lo lắng. Tôi cảm thấy có một tiếng thét bất tận trong thiên nhiên”.
Tiếng thét của chúng ta
Tôi không rõ các bạn cảm thấy điều gì xem bức này, nhưng tôi thấy rợn người, lo lắng và rồi tự hỏi, chính trong cuộc sống bị khống chế không gian vì lockdown chưa biết khi nào mới kết thúc, vì những vấn đề sống chết do con virus vô hình kia đang khiến mỗi người phải đối mặt, có phải chính chúng ta đôi lúc cũng đã hét lên như thế, hét bằng tiếng và hét trong im lặng, vì lo lắng, sợ hãi và vô cùng bất an?
Edvard Munch không bao giờ kết hôn. Ông gọi các tác phẩm của mình là những đứa con và sợ phải sống xa chúng. Ông sống gần 30 năm cuối đời ở ngoại ô Oslo, cô độc và xa lánh người đời. Có lẽ điều mà Munch đã cảm nhận về cuộc đời đã khiến ông vẽ “Tiếng thét” và những phiên bản của nó. Tạp chí của Viện nghiên cứu Smithsonian nổi tiếng của Mỹ đã viết rằng, bởi vì sự đa tầng đa nghĩa biểu cảm của nó, “Tiếng thét” là một biểu tượng của nghệ thuật hiện đại, là một bức Mona Lisa của thời đại chúng ta. Mona Lisa của Leonardo da Vinci khiến người ta phải suy đoán về điều gì đằng sau nụ cười của nàng thì bức tranh của Munch là một tấm gương để chúng ta soi vào, và thấy trong đó chính nỗi sợ hãi và bất ổn của bản thân mình.
Bức “Tiếng thét” có lẽ là một bức tranh thể hiện rõ thế giới mà chúng ta đang sống trong đó. Có những tiếng thét ở trong lòng, có những tiếng thét trên đường phố, có những tiếng thét trên các không gian ảo, và điều khiến chúng ta sợ hãi không phải là bầu trời đột nhiên ngoằn ngoèo những tia lửa như Munch đã nhìn thấy, như một ảo giác trước mắt ông. Chúng ta sợ những gì đang hiện hữu, cân đong đo đếm được về vật chất. Nhưng chúng ta cũng sợ những gì vô hình đang dần dần tiến đến với chúng ta, những người thân yêu của chúng ta, và ở những năm tháng này, chính là con virus. Nó dần dần gặm nhấm niềm tin, hy vọng, sự lạc quan sống. Nó đánh gục chúng ta trước khi chúng ta bị nó tiếp cận.
Những nghiên cứu được công bố trên báo chí nước ngoài về tâm lý của con người trong thời dịch cho những câu trả lời rất rõ. Đa phần rơi vào tình trạng trầm cảm khi lockdown kéo dài, đa phần cảm thấy bất ổn và lo lắng nhiều hơn khi cuộc sống và công việc trở nên bấp bênh, trong khi không ít người cảm thấy mạng xã hội trở nên độc hại vì tràn ngập những thông tin tiêu cực hoặc sự lan tràn của những tâm trạng xấu do trầm cảm, hoặc những cuộc tranh cãi. Chưa thấy những nghiên cứu như thế ở mình, nhưng đọc newsfeed là hiểu điều gì đang xảy ra trong chúng ta.
Munch còn có một bức tranh khác cũng với hậu cảnh bầu trời đỏ rực máu tương tự như “Tiếng thét”, nhưng trong bức tranh ấy, không có nhân vật đang ôm mặt thét lên nữa. Một người đàn ông đội mũ đang tựa trên thành cầu nhìn bất định xuống dòng nước, mặt nhuộm màu vàng. Bức tranh có tựa đề “Ốm trong hoàng hôn: Tuyệt vọng”. Chúng ta có thể nhìn thấy nhân vật, cảm nhận được nỗi tuyệt vọng của nhân vật, nhưng rất có thể, một lúc nào đó, chính ta cũng tự hỏi, có phải chính mình đang là người đàn ông ấy, đang tuyệt vọng trong một bi kịch nào đó không…
"Tiếng thét" - Edvard Munch Theo Wikipedia, Tiếng thét (tiếng Na Uy: Skrik) là tên của một trong bốn bản sáng tác, dưới dạng tranh vẽ và in trên đá theo trường phái biểu hiện của danh họa người Na Uy Edvard Munch vào khoảng năm 1893 và 1910. Tất cả các bức họa đều vẽ một nhân vật đầy âu lo tuyệt vọng tương phản với phong cảnh hòa cùng bầu trời đỏ. Họa sĩ không chú tâm mô tả cái mình nhìn thấy, ghét sự hời hợt của tình cảm. Chủ đích của ông là biểu hiện mạnh nhất, nhanh nhất tình cảm mạnh mẽ, tức thời của mình. Thế nên tranh nghiêng ngả, không cân bằng, nét vung mạnh mẽ, chói gắt. Phong cảnh nền trong bức tranh thuộc thành phố Oslofjord, nhìn từ Ekeberg, Oslo. Edvard Munch tạo ra bốn bản của Tiếng thét trên các chất liệu khác nhau. Phòng trưng bày quốc gia Na Uy ở Oslo giữ một trong hai bức họa vẽ bằng thuốc màu (năm 1893). Viện bảo tàng Munch giữ một bản khác (bản năm 1910) và một bản phấn màu. Bản thứ tư (phấn màu, năm 1895) được một người mua với trị giá 119.922.500 đôla tại cuộc bán đấu giá Mỹ thuật Ấn tượng và Hiện đại do tập đoàn Sotheby's tổ chức vào ngày 2 tháng 5 năm 2012, là bức tranh có mức giá danh định cao nhất từ trước đến nay trong một cuộc đấu giá. (Bức tranh Những Người Chơi Bài của danh họa Paul Cézanne được bán bí mật vào năm 2011 với trị giá hơn 250 triệu đô la.) Tiếng thét từng là mục tiêu của các kẻ trộm tranh chuyên nghiệp. Vào năm 1994, bản đặt tại phòng trưng bày quốc gia ở Oslo đã từng bị đánh cắp nhưng nó đã được thu lại sau vài tháng kể từ khi bị đánh cắp. Vào năm 2004, hai bức tranh gồm Tiếng thét và Madonna đã bị trộm từ viện bảo tàng Munch và đã được thu hồi hai năm sau đó.
Xem thêm:
- Bảo tàng Hermitage: nơi đẹp nhất, hoành tráng nhất, độc nhất vô nhị trên trần thế
- 2 bức tranh về chủ đề ‘Tình Cha Con’ tiêu biểu nhất thế giới
- Họa sĩ Lãnh Quân và những bức tranh cực thực giá triệu USD
–
MENBACK.COM
