Trong các loại số liệu, có rất nhiều chỉ số liên quan đến việc mất quyền kiểm soát bóng, nhưng do dịch ra tiếng Việt, chúng ta hay dùng chung từ “mất bóng”, nên rất dễ gây nhầm lẫn.
Bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về các chỉ số “mất bóng” thường thấy trên các trang web thống kê bóng đá.
Dispossessed – Bị cướp bóng
Dispossess dịch thô nghĩa là cướp quyền kiểm soát bóng. Vì vậy, Dispossessed là “Bị cướp bóng”. Định nghĩa số liệu như sau:
– Nếu A cố rê qua B và bị B tắc bóng thành công => A rê bóng thất bại (Unsuccessful Dribble), B tắc bóng thành công (Successful Tackle)
– Nếu A không cố gắng rê qua B và bị B tắc bóng thành công (nôm na là A đang giữ bóng bị tắc bụp 1 phát) => A bị cướp bóng (Dispossessed), B tắc bóng thành công (Successful Tackle)
Tổng số Successful Tackle = Tổng số (Unsuccessful dribble + Dispossessed) của đối phương.
Ví dụ:
Trong trận Man City 1-2 Man Utd: (có thể đối chiếu lại trên whoscored)
– Successful Tackle: 14 – 18
– Unsuccessful Dribble: 5 – 7
– Dispossessed: 13 – 7
Ta có 14 = 7 + 7 và 18 = 5 + 13
Miscontrol – “Tuột bóng”
Định nghĩa số liệu: để tuột mất quyền kiểm soát bóng do mắc lỗi hay xử lý bóng tồi. Ví dụ:
- Đỡ bóng bước 1 nảy ra đối phương đoạt mất
- Đẩy bóng hơi quá trớn làm đối phương chạy qua hốt luôn
- Đỡ bóng trượt
- Rê bóng lỗi (không phải các pha rê bị tắc mất bóng)
Trên whoscored có chỉ số Unsuccessful Touches (Chạm bóng không thành công) là gần với chỉ số Miscontrol này nhất. Một số nơi thống kê dùng Turnover cùng nghĩa với Miscontrol.
Trang Statsbomb họ định nghĩa: Turnover = Miscontrol + Unsuccessful Dribble (Xử lý lỗi + Rê bóng không thành công).
Possession Loss hoặc Possession Lost – Sự mất quyền kiểm soát hoặc Quyền kiểm soát bóng bị mất
Định nghĩa số liệu: tất cả các hành động dẫn đến mất quyền kiểm soát bóng.
Tổng số lần mất quyền kiểm soát bóng = Chuyền hỏng + Chuyền đá phạt hỏng + Phá bóng khi đội đang kiểm soát bóng + Rê hỏng + Bị cướp bóng + Xử lý lỗi + Tạt hỏng + Việt vị
(Possession Loss = Incomplete Passes + Incomplete Set Piece Passes + Clearances + Unsuccessful Dribble + Dispossessed + Miscontrol + Cross Fails + Offside)
Trên whoscored chỉ định nghĩa đơn giản Possession Lost chỉ gồm Unsuccessful Touches và Dispossessed.
Vì vậy muốn tra thông số này hiện tại có sofascore và dữ liệu thông số Possession Loss chỉ có từ mùa 2017/18 trở đi.
Ví dụ: Thông số Possession Loss trung bình trận của:
- Messi, La Liga 2018/19: 19.9
- De Bruyne, Premier League 2017/18: 21.9
- Hazard, Premier League 2018/19: 17.9
- Pogba, Premier League 2018/19: 17.2
- Maddison, Premier League 2019/20: 18.3
Lưu ý: Chỉ số trung bình trận khó phản ánh chính xác với những cầu thủ vào sân thay người hoặc được thay ra nhiều. Thông thường, với các cầu thủ tham gia tấn công nhiều, thông số Possession Loss trung bình thường rơi vào khoảng 17, 18 trở lên.
Sử dụng các chỉ số trên thế nào cho đúng?
Possession Loss cũng có thể coi là 1 tiêu chí để xác định 1 cầu thủ khi thực hiện nhiệm vụ tấn công có “tốn bóng” hay không. Tuy nhiên, không thể chỉ dùng mỗi mình chỉ số này để đánh giá chơi tệ hay không, nếu không kết hợp với “kết quả” (output) của cầu thủ đó.
- Possession Loss cao, Tạo Cơ hội/Sút bóng nguy hiểm nhiều -> hợp lý
- Possession Loss cao, Tạo Cơ hội/Sút bóng nguy hiểm ít -> chơi tệ
- Possession Loss thấp, Tạo Cơ hội/Sút bóng nguy hiểm nhiều -> hiệu quả
- Possession Loss thấp, Tạo Cơ hội/Sút bóng nguy hiểm ít -> dễ hiểu
Vì vậy, chỉ lấy số lần mất kiểm soát bóng để đánh giá cầu thủ là thiếu hợp lý.
Lấy ví dụ:
Trong trận Liverpool 4-0 Barca, 3 người có số lần mất kiểm soát bóng cao nhất là Alexander-Arnold 29 lần, Jordi Alba 21 lần, Mane 19 lần. Nhưng Alexander-Arnold tạo ra 2 cơ hội (1 kiến tạo), Mane 2 cơ hội 4 pha rê bóng thành công, Alba chỉ có 1 cơ hội và 1 lỗi dẫn đến bàn thua.
Cùng là mất kiểm soát bóng cao nhưng phải phân tích chi tiết từng thành phần cấu thành Possession Loss mới thể hiện là đã chơi tốt hay dở.
Tuy nhiên, khái niệm này thường xuyên bị cố tình làm mập mờ mỗi khi được dùng để dìm 1 cầu thủ nào đó. Chẳng hạn, cũng trận Liverpool 4-0 Barca, để chế nhạo Messi, 1 số ý kiến cố tình ghi “Messi đã mất bóng 17 lần”. (dù Messi là người điểm cao nhất Barca, là người duy nhất có điểm ngang và nhỉnh hơn 1 số cầu thủ Liverpool).
Nghe thì khủng khiếp nhưng trong số 17 lần này có 5 lần bị cướp bóng, 1 lần rê bóng không thành công, 3 lần xử lý bóng lỗi, 6 đường chuyền hỏng, 1 quả tạt hỏng, 1 đường chuyền đá phạt không thành công, sau 64 lần chạm bóng.
Các chỉ số trên tương đương Mane trận này với 5 lần bị cướp bóng, 2 lần rê bóng không thành công, 4 lần xử lý bóng lỗi, 5 đường chuyền hỏng, 2 quả tạt hỏng, 1 lần việt vị, sau 43 lần chạm bóng, chạm bóng ít hơn Messi 20 lần.
Trong khi các thông số ngược lại, sút 5 lần, 4 pha rê bóng thành công, tạo ra 3 cơ hội (trong đó có 2 cơ hội rõ rệt big chance) thì không đề cập đến.
Possession Loss + Output dùng để đánh giá hiệu quả chung. Còn Dispossessed/Miscontrol (Bị cướp/Xử lý lỗi) lại được sử dụng để đánh giá khả năng giữ bóng, khống chế bóng trong trận đó, nói nôm na là chống chọi với sức ép từ đối phương.
Ví dụ: Thực tế, dù không tệ nhưng đây là 1 trận đấu không chơi hay như mọi khi của Messi.
Nếu muốn chứng minh điều này, không thể dùng con số chung chung “mất bóng 17 lần” để chỉ trích, vì nó rất bình thường với 1 cầu thủ tấn công và tương đương với các trận đấu khác của Messi.
Chứng minh 1 cách hợp lý hơn, ta phải lấy 5 lần bị cướp bóng, 3 lần xử lý bóng lỗi trong trận gặp Liverpool để so với khoảng 2-3 lần bị cướp bóng, 1-2 lần xử lý bóng lỗi trong các trận khác.
Nếu nói chung chung kiểu mập mờ như vậy, trận đó, Alexander-Arnold, Jordi Alba hay Mane đều “nghe có vẻ” tệ nhất, tệ hơn Messi, nhưng thật ra chỉ có Alba là chơi tệ trong 3 người.
Lưu ý quan trọng
Với cùng 1 tên gọi, nhưng mỗi trang, mỗi tổ chức họ lại dùng để gọi 1 khái niệm khác nhau.
Ví dụ: có nơi dùng Turnover là tổng của Xử lý lỗi + Rê hỏng, nhưng có nơi dùng Turnover để chỉ Possession Loss
Hoặc Possession Loss ở trên whoscored không giống Possession Loss ở 1 số trang khác, mà chỉ tính bằng tổng của Unsuccessful Touches và Dispossessed.
Vì vậy, trước khi xem chỉ số của 1 tổ chức, trang web nào, hãy đọc qua ít nhất phần giới thiệu khái niệm để nắm được, chỉ số nào nói về cái gì.
- VAR là gì? VAR hoạt động như thế nào? Ví dụ về tình huống VAR?
- Home-grown là gì? Tác động của luật Home-grown đến bóng đá Anh?
- Làm thế nào để trở thành huấn luyện viên bóng đá tiêu chuẩn châu Âu?
