Có vẻ như sự khác biệt lớn giữa những người sống một cuộc sống giàu có, đầy đủ và những người còn lại, không phải là kiến thức. Mà là một thứ gì đó mạnh mẽ hơn nhiều.
… Nhìn sâu hơn, việc tìm tòi tri thức của chúng ta là một cái cớ để trì hoãn và che dấu nỗi sợ hãi đằng sau, chúng ta biết rất nhiều, nhưng chẳng có cơ hội để thể hiện điều đó.
Chưa bao giờ trong lịch sử nhân loại, con người được tận hưởng một kho tàng tri thức dồi dào như vậy như thời đại kỹ thuật số ngày nay.
Kể từ khi internet xuất hiện, chúng ta đã có quyền truy cập mà trước đây chưa từng có vào các thông tin có giá trị hàng ngàn năm, chỉ bằng những đầu ngón tay.
Chúng ta tha hồ lựa chọn các cuốn sách, podcast, bài viết, video, khóa học, hội thảo và nhiều hơn nữa.
Nhiều người tin rằng tri thức là sức mạnh: chúng ta càng tiêu thụ nhiều thông tin, tỷ lệ thành công bằng nỗ lực của chúng ta càng lớn.
Nhưng liệu kho tàng tri thức phong phú này có làm cho chúng ta tốt hơn trước? Khi tất cả chúng ta đều có quyền truy cập vào một nền tảng kiến thức tương tự, tại sao rất ít người thành công?
Có vẻ như sự khác biệt lớn giữa những người sống một cuộc sống giàu có, đầy đủ và những người còn lại, không phải là kiến thức. Mà là một thứ gì đó mạnh mẽ hơn nhiều.
Đó là trí tuệ.
Sự khác biệt chính giữa kiến thức và trí tuệ
“Khía cạnh đáng buồn nhất của cuộc sống hiện tại là khoa học thu thập tri thức nhanh hơn xã hội thu thập trí tuệ.”
– Isaac Asimov
Chúng ta thường nhầm lẫn tri thức với trí tuệ và trí tuệ với tri thức.
Tri thức là sức mạnh tiềm tàng – giống như một cây cọ vẽ trong tay bạn. Nó là sự tích lũy thông tin và sự việc thông qua việc đọc hoặc đối thoại.
Ngược lại, trí tuệ là tri thức đươc ứng dụng – là khi biết chính xác làm thế nào để sử dụng cây cọ vẽ tạo ra một hình ảnh mong muốn. Đó là sự tổng hợp kinh nghiệm với kiến thức để rút ra những chân lý đi theo suốt cuộc đời.
Tri thức rất dễ dàng để tiếp cận, ngay cả với một người ngu ngốc. Nhưng trí tuệ có được thông qua việc học hỏi từ những sai lầm trong thực tế cuộc sống
Người ta có thể có được kiến thức, nhưng người ta không tìm kiếm được trí tuệ. Nó xuất hiện vào lúc người ta ít mong đợi nhất.
Tri thức mở đường cho trí tuệ, nhưng trí tuệ là con đường đưa ta đến với những chân lý trong thế giới bên ngoài, những điều đã thuộc về thế giới bên trong.
“Tri thức tự hào rằng anh ta đã học được rất nhiều, trí tuệ khiêm tốn rằng anh ta biết đủ rồi”
Tri thức là công cụ. Nhưng trí tuệ là kho báu.
Tri thức chỉ hữu ích khi đối mặt với sự chắc chắn. Trí tuệ luôn hữu ích cả trong những lúc chắc chắn và không chắc chắn.
Đây là một số điểm khác biệt quan trọng làm nổi bật sự vượt trội của trí tuệ so với kiến thức….
Câu hỏi được đặt ra là: làm sao chúng ta khám phá ra kho tàng trí tuệ từ biển tri thức ngoài kia?
Thời đại bội thực tri thức
“Việc đọc sách trang bị cho chúng ta nguyên liệu kiến thức; đó là suy nghĩ làm cho những gì chúng ta đọc được trở thành của chúng ta.”
– John Locke
Hai từ trong tiếng Hy Lạp là “philo” và “sophia”, từ “philosophy” được bắt nguồn từ đó, có nghĩa đen là triết lý
Không có xã hội nào trong lịch sử thể hiện triết lý này hơn người Hy Lạp cổ đại, những người có trò tiêu khiển yêu thích có liên quan đến việc chia sẻ kiến thức và tham gia vào các diễn ngôn trí tuệ.
Người Hy Lạp cổ đại tin rằng thân thể và trí óc là không thể tách rời: một cơ thể khỏe mạnh gắn liền với một trí tuệ không phù hợp thì vô dụng.
Không có gì ngạc nhiên khi người Hy Lạp cổ đại đã sinh ra những nhà tư tưởng vĩ đại nhất mọi thời đại bao gồm Socrates, Plato và Aristotle.
Trí tuệ của họ mang lại cho chúng ta bảng chữ cái, nền dân chủ, khoa học và toán học, triết học, bồi thẩm đoàn, trường học, và nhiều hơn nữa.
Nhưng giống như ngày nay, người Hy Lạp cổ đại được tiếp xúc với rất nhiều thông tin và kiến thức.
Vậy, làm thế nào mà họ sàng lọc được sự hỗn loạn của tri thức để rồi rút ra trí tuệ đã làm biến đổi thế giới?
Theo nhà triết học Trung Quốc cổ đại Khổng Tử, điều này có thể được chia thành ba bước đơn giản:
“Bằng ba phương pháp, chúng ta có thể lĩnh hội được trí tuệ:
- Đầu tiên, bằng sự suy nghĩ, cách cao quý nhất;
- Thứ hai, bằng cách bắt chước, dễ nhất;
- và thứ ba theo kinh nghiệm, cách cay đắng nhất.”
Mặc dù điều này có vẻ đơn giản, nhưng thực tế gây sốc rằng xã hội hiện đại vẫn chưa thực hiện bước đầu tiên là việc suy nghĩ.
Chúng ta đua chen quyết liệt để hoàn thành công việc nhanh nhất có thể, vì vậy chúng ta không dành thời gian cho sự tĩnh lặng cần thiết.
Chúng ta nhanh chóng mua những cuốn sách phổ biến nhất trong danh sách bán chạy nhất của Thời báo New York, nhưng chúng ta lại không suy nghĩ về những kiến thức mà chúng tôi đã thu được – hay tệ hơn, chúng ta thậm chí còn không đọc nó, để những cuốn sách để bám đầy bụi trên kệ và khoe bộ sưu tập sách chưa từng đọc của chúng ta cho người khác.
Có rất nhiều cuộc nói chuyện trên các phương tiện truyền thông về bệnh béo phì do tiêu thụ thực phẩm quá mức. Nhưng còn béo phì về tinh thần gây ra bởi tiêu thụ thông tin quá mức thì sao?
Cũng giống như thức ăn nhanh, việc tự tiêu thụ thông tin có thể cực kỳ gây nghiện, chúng ta hy vọng một ngày nào đó sẽ khám phá ra viên đạn ma thuật để giải quyết tất cả các vấn đề.
Giống như một người nghiện, chúng ta nhảy từ nguồn thông tin này sang nguồn thông tin khác, không bao giờ hài lòng với những gì chúng ta đã tiêu thụ.
Điều trớ trêu là việc chúng ta tiêu thụ quá nhiều thông tin đã dẫn đến sự nghịch đảo của những gì chúng ta mong đợi: thay vì được truyền cảm hứng để hành động, chúng ta đã bị tê liệt và choáng ngợp.
Nhìn sâu hơn, việc tìm tòi tri thức của chúng ta là một cái cớ để trì hoãn và che dấu nỗi sợ hãi đằng sau, chúng ta biết rất nhiều, nhưng chẳng có cơ hội để thể hiện điều đó.
Ngày nay, bất kỳ Tom, Dick và Harry nào cũng có thể tự nhận là một chuyên gia và chia sẻ ý kiến của họ về bất kỳ chủ đề nào, với chỉ chút ít kinh nghiệm.
Trong khi đó, những người được gọi là chuyên gia với nhiều thập kỷ kinh nghiệm, biết tất cả nhưng thiếu sự thông thái. Trên thực tế, họ là những người dễ bị đưa ra những quyết định và dự đoán tồi tệ nhất.
Nếu một người thừa cân muốn giảm mỡ thừa và lấy lại vóc dáng, họ sẽ tác động vào cơ thể bằng việc tập thể dục
Theo cách tương tự, nếu chúng ta muốn trút bỏ kiến thức dư thừa và có được sự thông thái, chúng ta cần phải tác động vào trí óc, thông qua việc suy nghĩ sâu sắc.
Khiêm tốn là chìa khóa của trí tuệ
“Sau sự tự cao sẽ là sự ô nhục, sau sự khiêm nhường sẽ là sự thông thái.”
– Vua Solomon, Châm ngôn 11: 2.
Tri thức không phải là sức mạnh, nó là tiềm năng của sức mạnh. Và sức mạnh đó là trí tuệ.
Thông qua suy nghĩ, hành động và kinh nghiệm, chúng ta có thể khai thác trí tuệ bên trong của mình. Nhưng điều này không thể thành công nếu thiếu một thành phần quan trọng: sự khiêm tốn.
Không có sự khiêm nhường, không thể có được trí tuệ. Là nhà triết học Hy Lạp cổ đại, Socrates đã nói: “Sự khôn ngoan thực sự là biết bạn không biết gì.”
Bên cạnh sự khôn ngoan, sự khiêm tốn mở ra cho chúng ta những cách suy nghĩ mới giúp chúng ta đưa ra quyết định tối ưu.
Trong thế giới ồn ào ngày nay, việc quyết định nghe lời khuyên của ai và việc bỏ qua là vô cùng khó khăn. Bạn khó có thể tìm được một người khôn ngoan, vì giọng nói của họ bị nhấn chìm bởi tiếng ồn.
Khi nghi ngờ, hãy hướng đôi tai của bạn theo giọng nói của người khiêm tốn.
Bởi vì không phải tất cả những người hiểu biết đều khôn ngoan. Nhưng tất cả những người khôn ngoan đều có hiểu biết và khiêm tốn.
Mayo Oshin
